مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران

توضیحات

  مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران دارای 53 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران :

بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران

چكیده

هدف این پژوهش بررسی و مقایسه هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان شهر تهران می‌باشد.
هیجان پدیده‌ای است كه هر روزه در برخورد تن و روان ملاحظه می‌گردد و مسائلی مانند عشق ، كینه ، نفرت و ; موضوع هیجان را تشكیل می‌دهند. فرایندهای هیجانی با واكنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند حتی یكی از كاركردهای دیگری تأثیر می‌گذارد. همان‌گونه كه كوچكترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل تفاوت انگیزشی و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی كه پیشرفت تحصیلی به عنوان یك مهم در آموزش و پرورش و یك امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شكوفایی ایشان در جوامع امروزی است. اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهایگذشته وجود داشته است و انسان‌ها برای رسیدن به هدف‌های متعالی خود كوشش زیادی به عمل آوردند و یكی از راه‌های رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد.

بدین منظور 450 نفر دانش‌آموز كلاس‌های چهارم و پنجم دبستانهای منطقه 2 شهر تهران در سال تحصیلی 85-84 به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده گزینش و از بین آنان 100 نفر دانش‌آموز انتخاب نموده و آزمونهای دانش‌آموزی تحقیق كرده و بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ارتباط معنی‌داری وجود دارد. در مورد تأثیر هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم این نتیجه بدست آمد كه دانش‌آموزانی كه دارای پیشرفت‌ تحصیلی هستند هیجان‌خواهی بیشتری نسبت به دانش‌آموزانی كه در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند را دارا هستند.

در مورد دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم نیز نتیجه بدین‌گونه است كه میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی كه پیشرفت تحصیلی دارند بیشنر از دانش‌آموزانی است كه در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.

فهرست مطالب :
عنوان صفحه

فصل اول : كلیات
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
فرضیه پژوهش
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی

فصل دوم : ادبیات تحقیق
مقدمه پیشینه پژوهش
ماهیت هیجان
چه چیزی موجب هیجان می‌شود

دیدگاه زیستی هیجان
دیدگاه شناختی هیجان
هیجان‌های اصلی
هیجان‌ها چه فایده‌ای دارند

جلوه‌های هیجانی
چرا هیجان داریم
هیجان‌خواهی
هیجان‌خواهی و جستجوی تجربه‌های جدید
هیجان‌جویی و مخاطره‌جویی
هیجان‌خواهی و فعالیت‌های غیرعادی
مبنای زیستی هیجان‌خواهی
مفهوم هیجان
نقش دستگاه عصبی در هیجان
نقش هیپوتالاموس و دستگاه كناری در هیجان

نقش دستگاه كناری در هیجان
نفرو هیجان
برانگیختگی
اثر هیجان بر حافظه
تأثیر هیجان‌ها بر تصمیم و عمل
هیجان‌ها شور و احساس برپا می‌كنند.

شرایط موثر در ایجاد احساس
نظریه‌های هیجانی
الف : نظریه میجز لانگه
ب : نظریه لُنون بارد
ج : نظریه شناخت سینگر

آیا می‌توانیم هیجانهای خود را به صورت ارادی كنترل كنیم
هیجان‌خواهی و روابط بین فردی
هیجان‌خواهی و تفاوتهای فردی
هیجان‌خواهی ، ناهنجاری‌های روانی و رفتارهای بزهكارانه

هیجان‌خواهی و فرایندهای شناختی
پیشرفت تحصیلی
تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از كشور
مجله‌های روانشناسی

فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه
روش تحقیق
جامعه آماری و حجم جامعه پژوهش
نمونه و روش نمونه‌گیری
روش جمع‌آوری اطلاعات
ابزار اندازه‌گیری پژوهش
روش‌های آماری

فصل جهارم : ارائه یافته‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها
مقدمه
یافته‌های فرضیه اول
یافته‌های فرضیه دوم
یافته‌های فرضیه سوم
یافته‌های فرضیه چهارم

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
مقدمه
خلاصه تحقیق
بحث و نتیجه‌گیری
محدودیت‌های تحقیق
پیشنهادات
منابع
ضمایم
1- تست زاكرمن

فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-3: سطوح هیجان‌خواهی دانش‌آموزان مقطع چهارم و پنجم ابتدایی
جدول 2-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول 3-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول 4-4 : توزیع فراوانی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم در یك آزمون هیجان‌خواهی

جدول 5-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول 6-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول 7-4 : توزیع فراوانی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم در یك آزمون هیجان‌خواهی
جدول 8-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم كه پیشرفت تحصیلی ندارند در كی آزمون هیجان‌خواهی

جدول 9-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم كه پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول 10-4 : توزیع فرانانی هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم كه پیشرفت تحصیلی دارند
جدول 11-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم كه پیشرفت تحصیلی دارند
جدول 12-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم كه پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول 13-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم كه پیشرفت تحصیلی ندارند دی یك آزمون هیجان‌خواهی

فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ستونی 4-4 : هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
نمودار ستونی 7-4 : هیجان‌خواهی 30 دانش آموز دختر مقطع چهارم

فصـل اول
كلیات

مقدمه :
آدمی موجود شگفت‌انگیزی است با استعدادهای گوناگون از قبیل ادارك وقایع، قضاوتهای پیچیده یادآوری اطلاعات گذشته ، حل مسائل، طرح و انجام نقشه‌های مختلف، اما این ماشین ظریف و پیچیده ممكن است برای مقاصد مختلفی بكار افتد مثلاً جنگ طرح كند یا به اكتشاف فضایی بپردازد.انسان دیگر را تحقیر كند و یا بیماری را نوازش كند و بالاخره خواهان دوستی و سرافرازی می‌باشد یا سلطه‌جویی در جمع (براهنی ، 1349).

روانشناسان در نتیجه پژوهشها و بررسی‌های گوناگون و پی‌گیر دریافته‌اند كه بیشتر رفتارهای آدمی به علت خاصی پدید می‌آیند.(پارسا، 1375)
ظهور رفتارهای انسان تنها به وجود محرك و متغیرهای ژنتیك وابسته نیست بلكه شدت و فركانش متغیرهای مداخله‌گر درون ارگانیزمی در پدیدآیی رفتارهای انگیزشی و هیجانی سهم بسزایی دارند. (خداپناهی ، 1379)

هیجان پدیده‌ای است كه هر روز در برخورد تن و روان ملاحظه می‌شود و مانعی مانند عشق، كینه، نفرت ، غم و شادی و خشم و غضب ، پرخاشگری و حالتهای دیگر انفعالی ما ویژگی‌های خاص خود موضوع هیجان را تشكیل می‌‌دهند . فرایندهای هیجانی با واكنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند و حتی یكی در كاركرد دیگری تأثیر می‌گذارد. چنانكه قلب گاهی به شدت دچار ضربان می‌شود و اشك خودبخود از چشم‌ها فرومی‌ریزد یا آنكه رنگ رخسار فرد می‌پرد و به زردی می‌گراید و گاهی دستها و پاهای او می‌لرزد. ممكن است به زمین درغلطد. كوشش در راه مهار كردن واكنش‌های هیجانی عملی ارزشمند و انسانی و اجتماعی است. (پارسا، 1379)

اما گاهی هیجان‌ها در جهتی گرایش پیدا می‌كنند و با تأثیر خود بر امری نتیجه قابل قبولی به همراه خواهند داشت . اگر بخواهیم بطور كلی اثرگذاری هیجان‌ها را روشن سازیم باید بیاد داشته باشیم كه هیجان نظامی است كه هم بر نظام‌های دیگر اثر می‌گذارد و هم از آنها متأثر می‌شود. همانگونه كه كوچكترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل متفاوت انگیزش و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی كه پیشرفت تحصیلی به عنوان یك امر مهم در آموزش و پرورش یك امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شكوفایی ایشان در جوامع امروزی است

اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهای گذشته وجود داشته است و انسانها برای رسیدن به هدفهای متعالی خود كوشش زیادی به عمل آوردند و یكی از راههای رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد. بنابراین اگر فرد در این راه موفق شود می‌تواند به پیشرفت دست یابد و اهداف خود نائل گردد. پیشرفت تحصیلی بستگی به عوامل سندی چون محیط مدرسه، معلم ، كتابهای درسی و ; دارد. عوامل هیجانی فردی مثل كنجكاوی ، علاقمندی، اضطراب و ; عوامل هیجانی كه محیط مدرسه در آن دخیل است طبیعتاً بر نمره درسی شاگردان اثرگذار است.

بنابراین منظور از این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستانهای منطقع 1-2 شهر تهران می‌باشد.

بیان مسئله :
هیجانها در زندگی آدمی دارای اهمیت فراوان می‌باشد. واژه هیجان را هنگامی به كار می‌بریم كه می‌خواهیم به توصیف احساس‌هایی چون عشق، نفرت ، امید ، كنجكاوی و ; بپردازیم . این احساس‌ها در زندگی ما نقش بسیار مهمی را بعهده دارند و نه تنها در خوشبختی ما موثرند ، بلكه بر سلامت حافظه‌و نیروی عقل و ادارك ما نیز تأثیر دارند. به تجربه ما معنا می‌بخشند. در داوری ما در مورد اشخاص و اشیاء دخالت می‌كنند و در تصمیم كردار ما هم نفوذ انكارناپذیری دارند. آگاهی از تأثیر هیجان‌ها تنش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد. معلمان علاوه بر اینكه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجانهای آنها نیز كوشش كنند و برای تربیت هیجان‌های كودكان باید بكوشیم دو كار را انجام دهیم :

الف : به كودكان یاری دهیم تا ارزش‌های واقعی را درك كنند.
ب : آنان را در بیان هیجان‌هایشان به شیوه‌های خلاق و رضایت‌بخش رهبری كنند. (پارسا / 1377)
افراد طبق تفاوتهای فردی كه با یكدیگر دارند از حوادث اطراف نیز بطور متفاوت برداشت می‌كنند. نشان دادن احساسات و عملكرد در موقعیت هیجانی هم در افراد متفاوت است. حال اگر در موقعیت كلاس دانش‌آموزان تحت تأثیر هیجانی قرار بگیرند بر هر یك از آنها تأثیر متفاوت بر جای خواهد گذاشت. اگر هیجانی بر علایق دانش‌آموزان منطبق باشد می‌تواند میزان یادگیری و بازدهی تحصیلی اثر مثبت داشته باشد ولی اگر هیجان ایجاد شده بر طبق تفاوتهای فردی موجب التذاذ فرد قرار نگیرد اثر منفی خود را نشان خواهد داد. بنابراین بدلیل اینكه هیجانها بر تمام امور زندگی انسان مخصوصاً بر عملكرد تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد پژوهشگر قصد دارد به بررسی ارتباط بین هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی كه از نظر تحصیلی

پیشرفت دارند بیشتر است یا خیر. در پایان پژوهشگر به مقایسه هیجان‌خواهی دانش‌آموزان سال چهارم و پنجم كه پیشرفت تحصیلی دارند با دانش‌آموزان همان مقطع كه پیشرفت تحصیلی ندارند می‌پردازد. پژوهشگر در این پژوهش تلاش می‌كند به بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان منطقه 2 تهران بپردازد.

اهمیت و ضرورت پژوهش :
یكی از اهداف مهم این پژوهش این است كه معلمان و مسئولان مدارسه را در هدایت دانش‌آموزان برای استفاده صحیح و بجا از هیجان‌ها در موقعیت‌های گوناگون یاری می‌رسانند. همچنین به دانش‌آموزان كمك می‌كنند تا آنها بتوانند هیجان‌های خود را كنترل كنند تا بتوانند در امر تحصیل علم و دانش موفق باشند و اگر معلمان از تأثیر هیجان‌خوهی دانش‌آموزان خود اطلاع كافی داشته باشند آنها می‌توانند راههای مهار هیجانها را به دانش‌آموزان ارائه دهند. بدین وسیله معلمان مدارس می‌توانند با فراهم كردن زمینه‌های مناسب هیجان‌خواهی دانش‌آموزان را ارضا نمایند و اگر این میل ارضا نگردد باعث می‌شود كه در موقعیت‌های دیگر ارضا گردد و ممكن است زمانیكه معلمان مشغول تدریس هستند مشكلاتی را در كلاس

بوجود آورند و سبب كاهش یادیگری سایر دانش‌آموزان گردند و معلمان می‌توانند دانش‌آموزان هیجان‌خواه را مشخص نمایند و تمایلات هیجان‌خواهی آنهارا بشناسند و در مواقعی كانند زنگ ورزش از فعالیت‌هایی كه آنها تمایل به انجام آن دارند استفاده كنند. این كار سبب می‌شود كه در امر تحصیل تلاش خود را به كار گیرند . آگاهی از تأثیر هیجان‌ها منش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد معلمان علاوه بر اینكه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجان‌های آنان نیز كوشش كنند. ( پارسا ، كاربرد روانشناسی در تدریس ، 1377)

اهداف تحقیق :
هدف كلی : هدف كلی در این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستان‌های منطقه 2 شهر تهران می‌باشد.
اهداف جزیی :
اهداف جزئی در این پژوهش عبارتند از :
1- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی
2- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی
3- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم كه پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع كه پیشرفت تحصیلی ندارند.
4- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارمكه پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع كه پیشرفت تحصیلی ندارند.

فرضیه‌ها :
فرضیه اول : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی منظقه 2 شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی دبستانهای منطقه 2 شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی كه پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است كه در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
فرضیه چهارم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی كه پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است كه در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
متغیرها :
متغیر مستقل : هیجان‌خواهی و احساس‌جویی
متغیر وابسته : پیشرفت تحصیلی

تعاریف نظری :
هیجان : این اصطلاح به معنی حركت ، تحریك ، حالت تنش یا تهیج می‌باشد. (پورافكاری ، واژه‌نامه روانشناسی و روانپزشكی ، 1373)
هیجان‌خواهی : نیاز به گوناگونی ، تازگی و مجموعه‌ای از احساس‌ها و تجربه‌ها و رضایت به خطرهای روانی و فیزیكی و اجتماعی به منظور رسیدن به چنین تجربیاتی .(دران شولتز ، نظریه شخصیت ، 1990)
احساس‌جویی : بعدی كه در آن می‌توان افراد را بر حسب میزان علاقه، التذاد از فعالیتهایی كه با سطح بالایی از احساس همراهند.
پیشرفت تحصیلی : چنانكه آموخته‌های آموزشگاهی فرد متناسب با توان و استعداد بالقوه او باشد یا آموخته‌های فرد متناسب با توان و استعدادهای وی بوده، در یادگیری فاصله‌ای بین توان بالقوه و بالفصل او نباشد می‌توان گفت دانش‌آموز به پیشرفت تحصیلی نائل شده است. (سیف ، 1374 )
همچنین پیشرفت تحصیلی زمانی حاصل می‌شود كه فعالیتهای آموزش معلم و كوشش‌های یادیگری دانش‌آموزان به بازدهی مطلوب بینجامد. (سیف ، 1374)

تعاریف عملیاتی :
هیجان‌خواهی : منظور از هیجان‌خواهی نحوه‌ای است كه فرد در آزمون هیجان‌خواهی زاكرمش بدست می‌آورد.
پیشرفت تحصیلی : منظور شاخص پیشرفت تحصیلی در این پژوهش معدل 17 به بالا نمرات دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته است.

فصـل دوم
ادبیات تحقیق

مقدمه :
روان‌شناسان در نتیجه پژوهشهای گوناگون ویی‌گیر دریافته‌اند كه بیشتر رفتارهای آ‌دمی بعلت خاصی پدید می‌آیند. (پارسا، 1375) .
ارسطو نخستین كسی است كه میان مؤلفه‌های فیزیولوژیكی و روانی هیجان عنوانهای ماده ، شكل یا نگاره را مطرح نمود. (پارسا ، 1375)
بقراط حكیم چهار ماده سیال : خون، صفرا ، سودا ، بلغم را اساس هیجانها می‌دانست. ) پارسا ، 1375)
واژه هیجان كه در زبان متداول با واژه‌های شور، احسسا ، انفعال عاطفه معادل است روشنگی پاسخی است كه موجود زنده از نظر «1) برانگیختگی بدنی ، 2) واكنش‌های بیانی ، 3) تجربه آگاه در برابر محرك‌ها از خود نشان می‌دهند. (پارسا ، 1375)
كرول ایزارد معتقد است كه در تعریف كامل هیجان باید به این موارد سه گانه توجه داشت:
1) فرایندهایی كه در دستگاه عصبی رخ می‌دهد.
2) الگوهای شهود و بیانگر هیجان در چهره
3) احساس آگاهانه هیجان
همچنین به انواع ده‌گانه هیجان اشاره كرده است و معتقد است كه بیشتر این هیجان‌ها در دوره شیرخوارگی (تولد تا 2 سالگی) وجود دارند و هیجان‌های دیگر تركیبی از این هیجان‌های ده‌گانه بشمار می‌آیند، چنانكه عشق تركیب از عامل سردانگیز به اضافه شادمانی است. (پارسا ، 1375)
در این فصل پژوهشگر قصد دارد پیشینه‌ای از هیجان را بیان نماید، همچنین به تأثیر هیجان بر سیستم عصبی و رویدادهای بدنی می‌پردازد و ارتباط بین هیجان خواهی و استفاده از مواد مخدر و نابهنجاری‌های روانی و روابط میان فردی مشخص نماید.
علاوه بر این چند مورد از نظریات دانشمندان در مورد هیجان را مطرح ساخته و او همچنین تحقیقاتی كه در داخل و خارج كشور در رابط با اثر هیجان خواهی بر پیشرفت تحصیلی انجام گرفته با ارائه نتایج آنها بیان می‌نماید.

ماهیت هیجان :
هیجان‌ها چهار بْعد دارند :
1) عنصر ذرهنی به هیجان احساس می‌دهد. هیجان از نظر شدت و كیفیت در سطح ذهنی احساس می‌شود.
2) عنصر زیستی فعالیت دستگاههای خودمختار و هورمونی را شامل می‌شود به این صورت كه آنها برای آماده كردن رفتار كنار آمدن سازگارانه و تنظمی آن در هیجان دخالت دارند. فعالیت نوروفیزیولوژیكی آنچنان با هیجان آمیخته است كه هر گونه تلاش برای تجسم فردی عصبانی كه برانگیخته نباشد تقریباً غیرممكن است.
3) عنصر كاركردی (هدفمند) به این سوال مربوط می‌شود كه وقتی فرد هیجانی را تجربه می‌كند چه فایده‌ای از آن می‌برد . آدم بدون هیجان از لحاظ تكاملی در مقایسه با سایر آدم‌ها اشكال دارد.
4) عنصر بیانگر جنبه اجتماعی و ارتباطی هیجان است به تجربه‌های خصوصی ما از طریق ژستها ، آواگریها ، و به تیره جلوه‌های صورت به دیگران ابراز و منتقل می‌شود . پس هیجان‌ها كل بدن ما را درگیر می‌كنند. احساس‌ها و پدیدارشناسی‌مان، زیست شیمی و نظام عضلانی‌مان، امیال و هدفهامیان و ارتباط و تعاملمان با دیگران را در برمی‌گیرد. (سید محمدی ، 1381)
این تعریف هیجان نشان می‌دهد كه چگونه جنبه‌های گوناگون تجربه با یكدیگر هماهنگ می‌شوند. هیجان چیزی است كه عناصر زیستی ، ذهنی ، كاركردی و بیانگر را به صورت یك واكنش منسجم به رویداد برانگیزنده آن درمی‌آورد. (سیدمحمدی ، 1381)

چه چیزی موجب هیجان می‌شود:
برای پی‌بردن به اینكه چه چیزی موجب هیجان می‌شود بر اساس این یك مجادله مهم زیست‌شناسی در برابر شناخت بوجود می‌آید كه آیا هیجان‌ها عمدتاً پدیده‌های زیستی هستند یا شناختی ؟ اگر هیجانها عمدتاً زیستی باشند پس باید از یك مركز زیستی مثل مدارهای فنری آناتومی اعصاب سرچشمه بگیرند. اما اگر هیجان‌ها عمدتاً شناختی باشند باید از رویدادهای ذهنی مثل ارزیابی ذهنی علنی یك رویداد خاص سرچشمه بگیرند.

دیدگاه زیستی هیجان :
دیدگاه زیستی معتقد است كه انسانها چیزی بین 2 تا 10 هیجان اصلی دارند. دیدگاه زیستی معمولاً بر چندین هیجان اصلی تأكید می‌كند. ریچارد سولومون (1980) از وجود دو سیستم مغزی ناهشیار خبر می‌دهد بطوری كه هر تجربه ناخوشایندی بطور خودكار و بازتابی با تجربه‌ای خوشایند مقابله می‌كند و هر تجربه ناخوشایند به طور خودكار و بازتابی با تجربه‌ای ناخوشایند مقابله می‌كند.
جفری گری (1994) سه سیستم هیجان را معرفی می‌كند كه از سه مدار فنری جداگانه سرچشمه می‌گیرند: سیستم گرایش رفتاری (شادی) ، سیستم جنگ و گریز (خشم و ترس) ، سیستم بازداری رفتاری (اضطراب ) .
جك پنك‌سپ (1982) بر اساس چهارگذرگاه جداگانه درون دستگاه لیبیك ، چهار هیجان ترس، خشم ، وحشت ، انتظار را معرفی می‌كند. نانسی اشتاین و تام تراباسر (1992) بر چهار هیجان شادی، غم ، خشم و ترس تأكید می‌كنند، زیرا این هیجان‌ها واكنش به چهار وضعیت اهداف مهم و ارزشمند را منعكس می‌كنند. موفقیت (شادی) ، شكست (غم) ، ممانعت (خشم)، و بلاتكلیفی هدف (ترس). سیلوان تام كینز (1970) شش هیجان را مشخص می‌كند علاقه، ترس ، تعجب ، خشم ، اندوه و شادی زیرا او معتقد است كه شش الگوی متفاوت شلیك عصبی این هیجان‌های گوناگون را به بار می‌آورد. كارول ایزاد (1991) بر اساس نظریه هیجان‌های متمایز خود ده هیجان را معرفی می‌كند خشم ، ترس ، اندوه ، شادی ، نفرت ، تعجب ، شرم ، گناه ، علاقه و تحقیر.
آنچه كه در این محققین پژوهش‌ها قبول دارند این است كه :
1) تعداد محدودی هیجان اصلی وجود دارد ، .
2) هیجان‌های اصلی در تمام انسانها و حیوانات عمومیت دارند.
3) هیجان‌های اصلی محصول تكامل‌اند.
و آنچه این پژوهش‌ها را از هم جدا می‌كند این است كه هر یك بر مبنای زیستی خاصی كه تجربه هیجانی را هماهنگ می‌كند تأكید می‌ورزد. (سید محمدی ، 1381)

دیدگاه شناختی هیجان :
دیدگاه شناختی قاطعانه می‌گوید كه انسانها بر خلاف آنچه دیدگاه زیستی معتقد است با بیشتر از 2 تا 10 هیجان را تجربه می‌كنند. نظریه‌پردازان شناختی می‌گویند درست است كه تعداد محدودی مدار عصبی و واكنش بدنی مثل واكنش جنگ و گریز وجود دارد اما چند هیجان مختلف می‌توانند از واكنش زیستی یكسان ایجاد شوند.
از دید نظریه‌پردازان شناختی ، انسانها هیجان‌های بسیار متنوعی را تجربه می‌كنند زیرا موقعیت‌ها را می‌توان بسیار متفاوت تعبیر كردو به این علت كه هیجان از مخلوط تعبیر شناختی، زبان ، دانش شخصی، اجتماعی شدن و فرهنگ ناشی می‌شود هر نظریه‌پرداز شناختی برای معرفی تعداد نامحدود هیجان‌های انسان دلایل خوبی دارد وجه مشترك آنها این فرض است كه «هیجان‌ها در پاسخ به ساختارهای معنی موقعیت‌های معین به وجود می‌‌آیند هیجان‌های مختلف در پاسخ به ساختارهای معنی مختلف ایجاد می‌شوند». (فریجدا ، 1988 ؛ نقل از سید محمدی ، 1381)

هیجان‌های اصلی :
هیجان‌ها را می‌توان به صورت كلی در نظر گرفت یا به صورت اختصاصی. هیجان‌های به اصطلاح اصلی آنهایی هستند كه ویژگی‌های زیر را دارند:(اكمن و دیویدسون ، 1994) :
1) فطری هستند نه اكتسابی

2) در همه افراد از شرایط یكسانی ناشی می‌شوند. شكست همه را غمگین می‌كند و به سن و فرهنگ و غیره ربطی ندارد.
3) به صورت منحصر به فرد مشخص هستند مثلاً از طریق جلوه صورت ابزار می‌شوند.
4) پاسخ فیزیولوژیكی مشخصی را فرامی‌خوانند.
مطمئناً هیجان‌ها در طول زندگی تغییر و تحول می‌یابند. با این حال، به رغم تفاوتهای موجود در تجربه شخصی و ضروریات فرهنگی ، همه ما در این هیجان‌های اصلی مشترك هستیم. (سید محمدی ، 1381)

هیجان‌ها چه فایده‌ای دارند؟ :
این سوال روشن می‌سازد كه هیجان‌ها هدفمند هستند. از دیدگاه كاركردی، هیجان‌ها به این علت تكامل یافته‌اند كه به ما كمك كنند تا با تكالیف اساسی زندگی كنار بیاییم . علاوه بر این هیجان‌ها به هدف‌های اجتماعی هم كمك می‌كنند. هیجان‌ها احساسات ما را به دیگران منتقل می‌كنند و بر نحوه تعامل دیگران بر ما تأثیر می‌گذارند، و ما را به تعامل اجتماعی فرامی‌خوانند و نقش مهمی در برقراری روابط میان فردی حفظ و قطع آن دارند. ” از نقطه نظر كاركردی چیزی به نام هیجان «بد» وجود ندارد. شادی الزاماً هیجان خوبی نیست و خشم و ترس لزوماً هیجان بدی نیستد.”(ایزارد ، 1982 به نقل از سیدمحمدی 1381)
همه هیجان‌ها مفید هستند زیرا كه را معطوف می‌كنند و رفتار را با توجه به موقعیت‌هایی كه فرد مواجه می‌شود به جایی كه لازم است هدایت می‌كنند. (سیدمحمدی ، 1381)

جلوه‌های هیجانی :
جلوه‌های هیجانی پیام‌های قدرتمند و غیركلامی هستند كه احساسات ما را به دیگران می‌رسانند. جلوه‌های هیجانی نحوه تعامل افراد را تنظیم می‌كند، چنان كه جلوه هیجانی ما می‌تواند واكنش‌های رفتاری گزینشی طرف مقابلمان را برانگیزد. جلوه‌های هیجانی ما را به تعامل اجتماعی فرامی‌خوانند و آن را تسهیل می‌كنند. بسیاری از جلوه‌های هیجانی در این راستا به صورت اجتماعی برانگیخته می‌شوند كه نه به صورت زیستی. (سید محمدی ، 1381)

چرا هیجان داریم ؟ :
برخی معتقدند كه هیجان‌ها هیچ هدف مفیدی ندارند چنانكه فعالیت جاری را مختل می‌كنند، رفتار را بر هم می‌زنند ، ما را از قبول و منطقی بودن دور می‌كند (هب 1949 ؛ مندلر ؛ 1984) استدلال آنها این است كه هیجان‌ها یك زمانی وظایف تكاملی مهمی هستند اما در عصر نوین دیگر چنین وظایفی ندارند. بنابراین همه قبول دارند كه هیجان‌ها بر نحوه فكر كردن ، احساس كردن و رفتار كردن ما تأثیر می‌گذارند. زندگی پر از چالش‌ها، استرس‌ها و مشكلاتی است كه باید آنها راحل كنیم، علت اینكه هیجان داریم این است كه هیجان راه‌حل‌هایی برای این چالش‌ها ، فشارها و مشكلات هستند (اكمن ، 1992 فریجدا ، 1980) هیجان‌ها با هماهنگ كردن فرایندهای ذهنی، زیستی ، انگیزشی و بیانگر ” وضعیت ما در ارتباط با محیط‌مان را تثبیت می‌كند” . (لیونسون ، 1999) ” و ما را به پاسخ‌های ویژه و كارآمد مناسب با مسائل بقای جسمانی و اجتماعی مجهز می‌كنند” . (كلنترو كراس 1999) . (سیدمحمدی ، 1381)

هیجان انسان در محدوده یك طرح دو سیستمی عمل می‌كند . جنبه زیستی این سیستم هیجان همان است كه انسانها با حیوانات دیگر در آن سهیم‌اند و این جزئی از سیستم هیجان است كه برای حل كردن تكالیف اساسی زندگی تكامل یافته است. چون تعداد كمی از تكالیف زندگی اساسی هستند، هیجان به صورت نمونه نخستین قالبی‌ای عمل می‌كند كه پاسخ‌های محدود، اما بسیار مناسبی را بسیج و هماهنگ می‌كند. این شیوه‌های قالبی پاسخدهی به تكالیف اساسی زندگی هستند آنها خودكار و كاملاً زیستی هستند. بنابراین این شیوه‌های خودكار پاسخ‌دهی به مشكلات در صورتی كه با موقعیت مناسب باشند بسیار سازگارانه هستند اما چنانچه آنها در موقعیت‌های دیگری برانگیخته شوند می‌توانند نامناسب باشند بنابراین برای اینكه هیجان‌ها در موقعیت‌های گوناگون سازگارانه باشند باید آنها را تنظیم و كنترل كرد. (سیدمحمدی، 1381)

هیجان‌خواهی :
هیجان‌خواهی نیز مانند برون‌گرایی بر اساس توانایی برانگیختن قرار دارد. فردی كه زیاد هیجان‌خواه است تحریك مغزی مداوم را ترجیح می‌دهد، از كارهای یكنواخت خسته می‌شود و همواره به دنبال آن است كه از طریق تجربه‌های یهج‌انگیختگی خود را بیشتر كند. فردی كه كم هیجان‌خواه است تحریك مغزی كمتری را ترجیح می‌دهد و كارهای یكنواخت را نسبتاً خوب تحمل می‌كند. بطور كلی ساختار هسجان‌خواهی به مقدار تغیر و تنوعی مربوط می‌شود كه دستگاه عصبی مركزی فرد (فنر و نخاع ثوكی) نیاز دارد بطوری كه هیجان‌خواهان ترجیح می‌دهند فعالیت‌های خود را تغییر می‌دهند (كانالهای تلویزیون را عوض كنند، مواد مخدر خود را تغییر دهند ، شریكان جنسی خود را عوض كنند، و مواردی از این قبیل) . (زاكرمن ، 1994)
هیجان‌خواهی صفتی است كه به این صورت تعریف می‌شود: جستجوی هیجان‌ها و تجربه‌های متنوع، تازه پیچیده و پرشور و میل به ریسك كردن بدنی ، اجتماعی و قانونی، و مالی به خاطر خود این تجربه‌ها (راكرمن ، 1994) .

ماروین زاكرمن برای اینكه تمایل هیجان‌خواه به پذیرفتن مخاطرات بدنی ، مخاطلات اجتماعی، مخاطرات قانونی، مخاطرات مالی را نشان دهد. اینگونه مخاطرات بهایی هستند كه هیجان‌خواهان دوست دارند بپردازند تا هیجان‌ها و تجربه‌هایی كه به دنبالش هستند به دست آورند. (سید محمدی ، 1381)

هیجان‌خواهی از چهار ویژگی تشكیل مس‌شود : هیجان‌زدگی و ماجراجویی (TAS) میل به مخاطره‌جویی بدنی است . فعالیت‌های غیر رقابتی كه مستلزم خطر و مبارزه شخصی است . تجربه جویی (ES) میل به دنبال كردن تجربه‌ها از طریق ذهن و حواس است نقاشی و موسیقی و برخی انواع مخدر دنبال كردن تجربه از طریق حواص را می‌رساند، در حالی كه سبك زندگی خودانگیخته و ناهمرنگ با جماعت به ویژه با جماعت غیرعادی تجربه‌جویی از طریق ذهن را نشان می‌دهد. بازداری زدایی (DIS) میل به رها كردن خود از قید و بندهیا اجتماعی به خاطر لذت‌جویی است. مصرف الكل به عنوان وسیله‌ای برای بازداری زدایی و شركت در قمار بازی، تنوع جنسی و میهمانی‌های بی‌‌بند و بار و بازداری‌زدایی را نشان می‌دهد. حساسیت نسبت به یكنواختی و ملال (BS) بیزاری از هرگونه كار یكنواخت است. یكنواختی در كار، تكرار ، تجربه یا مواجه شدن با افراد كسالت‌آور. وقتی كه اوضاع تغییر نمی‌كند ، آدم حساس نسبت به یكنواختی بی‌قرار و بی‌تحمل می‌شود . (زاكرمن ، 1978 به نقل از سیدمحمدی ، 1381)

هیجان‌خواهی و برون‌گرایی همبستگی ضعیفی با هم دارند (زاكرمن ، 1979) . گر چه هر دو صفت از جستجوی محیط‌های تحریك كننده سرچشمه می‌گیرند. ماروین زاكرمن (1994) تفاوت بین این دو ساختار را شرح می‌دهد برون‌گرایان از معاشرت و بودن با دیگران لذت می‌برند، اما هیجان‌خواهان بیشتر به ارزش تحریكی كه دیگران فراهم می‌‌آورند، علاقمند هستند. هیجان‌خواه به جای معاشرت به 1) جستجوی تجربه جدید ، 2) مخاطره جویی ، 3) فعالیت‌های غیرعادی علاقه دارد. (سیدمحمدی ، 1381)

هیجان‌خواه و جستجوی تجربه‌های جدید:
فرد هیجان‌خواه همواره به دنبال تجربه‌های جدید است. هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها، فعالیت جنسی بیشتر و متنوع‌تری دارند، هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها، داشتن رابطه و درگیری عاطفی را شرط لازم روابط جنسی نمی‌دانند. به علاوه، هیجان خواهان در مقام پدر یا مادر ملاك‌های آسان‌گیرانه‌تری برای فعالیت جنسی فرزندانشان تعیین می‌كنند (زاكرمن ، تاش آپ و فینر ، 1976ـ به نقل از سیدمحمدی ، 1381) . جستجوی تجربه‌های جدید به انحرافاتی چون ویرانگری، پرخاسگری ، دزدی و تبهكاری گسترش می‌یابد. (نیوكام و مك‌گی 1994، به نقل از سیدمحمدی، 1381) تأثیر هیجان‌خواهی بر مصرف مواد ، رابطه بین هیجان‌خواهی و انحراف نوجوانی را توجیه می‌كند به طوری كه هیجان‌خواهی مصرف مواد را پیش‌بینی می‌كند و مصرف مواد انحراف كلی را پیش‌بینی می‌نماید. (نیوكام و مك‌گی، 1991، به نقل از سید محمدی ، 1381)

هیجان‌خواه و مخاطره‌جویی:
هیجان‌خواهان داوطلبانه به سرگرمی‌هایی می‌پردازند كه از لحاظ بدنی مخاطره آمیزند، مخاطره‌جویی هیجان خواهان در زمینه‌های گوناگون زندگی آشكار می‌شود (هیجان‌خواهان در مقایسه با هیجان‌گریزها در شرایط عادی به سرعت، خیلی بالاتر از محدودیت سرعت تعیین شده رانندگی می‌كنند) . (سید محمدی ، 1381)

هیجان‌خواه و فعالیت‌های غیرعادی:
هیجان‌خواهان بسیار در فعالیت‌های غیرعادی مثل هیپنوتیزم و پژوهش‌های دارویی شركت می‌كنند. بیشتر هیجان‌خواهان برای فعالیت‌های پرخطر و غیرعادی داوطلب هستند. (سیدمحمدی ، 1381)

مبنای زیستی هیجان‌خواهی :
هیجان‌خواهان منابع شدید تحریك را می‌جویند و بوسیله آن تهییج می‌شوند (زاكرمن ، 1994 به نقل از سیدمحمدی 1381) . علاقه هیجان‌خواهان به محرك‌هایی كه موجب واكنشهای سوگیری می‌شوند به ما كمك می‌كند كه بدانیم چرا آنها فعالیت‌هایی را جستجو می‌كنند و آنها را ترجیح می‌دهد (زاكرمن 1994، به نقل از سید محمدی ، 1381) .
رویدادهای زیست شیمیایی در مغز تعیین می‌كنند كه چگونه افراد به تحریك محیطی واكنش نشان می‌دهند. به همین خاطر, پژوهشگران رابطه بین صفت هیجان‌خواهی و رویدادهای زیست شیمایی در مغز را بررسی كرده‌اند. مطمئن‌ترین یافته این است كه هیجان‌خواهان مونوآمین اكسد از (MAO) كمی دارند (اسكولر و همكاران ، 1978 به نقل از سیدمحمدی ، 1381). MAO آنزیم دستگاه لیمبیك است كه انتقال دهنده‌های مغز مثل درپامین و سروتونین را تجزیه می‌كنند.

دوپامین در تجربه‌های پاداش كه از لحاظ زیستی مهم هستند مثل غذا و میل جنسی، دخالت دارند به همین خاطر رفتارهای گرایش را تسهیل می‌كند. سروتونین در بازداری زیستی ، یا دستگاه توقف فیزیولوژیكی در مغز دخالت دارد و از این رو جلوی رفتارهای گرایش را می‌گیرد. هیجان‌خواهان مقدار نسبتاً زیادی دوپامین دارند و به همین خاطر زیست شیمی آنها گرایش را به بازداری ترجیح می‌دهند .(زاكرمن ، 1994 به نقل از سیدمحمدی 1381).

مفهوم هیجان :
واژه هیجان را هنگامی به كار می‌بریم كه می‌خواهیم به توصیف احساس‌هایی چون عشق، نفرت، غم ، شادی ، امید ، كنجكاوی، رحم، سرگرمی و جز این‌ها می‌پردازیم.
این احساس‌ها در زندگی مانقش بسیار مهمی را بعهده دارند و نه تنها در خوشبختی ما موثرند، بلكه در سلامت حافظه و نیروی عقل و ادارك ما نیز تأثیر دارند ، به تجربه معنا می‌بخشند و در تصمیم و كردار ما هم نفوذ انكارناپذیری دارند. (پارسا ، 1377)

روان‌شناسان كوشیده‌اند تا هیجان را به گونه‌ای روشن كنندن اما با دشواری‌های گوناگون روبرو شده‌اند، بعضی‌ها هیجان را به گونه‌ای روشن كنند، اما با دشواری‌های گوناگون روبر شده‌اند، بعضی‌ها هیجان را نوعی انگیزه دانسته‌اند و بعضی دیگر آن را فرایندی مغایر انگیزه شناخته‌اند.

گروهی هیجان را تغییرات بدنی عنوان داشته‌اند، در حالی كه گروهی دیگر آن را احساس‌های ذهنی معرفی كرده‌اند كه موجود آدمی كیفیت آن را گزارش می‌كند. (پارسا ، 1375)
بسیاری از مردم هیجان‌ها را عوامل مثبت ، یا منفی بر حسب پیامدهایشان ارزیابی می‌كنند. (پارسا ، 1375)

به عقیده داروین هیجان‌ها جلوه‌هایی از رفتارهای سازش پذیر قبلی هستند. بعضی‌ها تجربه و نمایش هیجان‌ها را معلول یادگیری می‌دانند، بنا به بررسی‌های جدید هم عوامل فطری و هم آموختنی در بروز هیجان‌ها دخالت دارند.
وقتی حالت هیجانی به انسان دست می‌دهد در بدن تغییراتی پدید می‌آیند كه روان به فیزیولوژیست‌ها به سنجش آنها پرداخته‌اند. (پارسا ، 1375)

برای دریافت اینجا کلیک کنید