مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط كار دارای 146 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط كار کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد ایمنی و بهداشت محیط كار،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
ایمنی و بهداشت محیط كار
تاریخچه:
بشر از زمانی كه خود را شنا خته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
در دورههایی كه زندگی بشر از شكار و صید و یا كشاورزی تأمین میشده، به سبب سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (ایمنی و بهداشت محیط كار) ناچیز بوده است و در اكثر موارد از چند خراش یا زخم ساده یا حدا كثر شكستگی اعضاء تجاوز نمیكرده است، ولی بتدریج كه صنعت پیشرفت كرد و نیروی محركه مكانیكی و الكتریكی بوجود آمد، خطرا
ت نیز به همان نسبت افزایش یافت.
با وقوع انقلاب صنعتی در سالهای بین 1760 تا 1830 در انگلستان و سرایت آن به دیگر كشورهای اروپایی، نیروی محركه مكانیكی و الكتریكی وبوجود آمد با گسترش اختراعات و اكتشافات به تدریج كارهای دستی، ماشینی شد.
استفاده از انرژیهای ماهیچهای، حیوانات، باد و جریان آب به حداقل رسید و استفاده از انرژی جریان الكتریسیته، انرژی بخار (از طریق ماشین بخار و توربین بخار) و انرژی سوخت (گازهای ناشی از سوخت بنزین و گازوئیل) افزایش یافت و جایگزین آنها شد.
انقلاب صنعتی با اختراع ماشین بخار (1782) توسط «جیمز وات» آغاز شد و جهشی در صنایع نساجی و به دنبال آن در صنایع دیگر در انگلستان ایجاد كرد. سپس با اختراع وسایل ماشینی متعدد (به منظور تغییر و تبدیل انرژی) به سرعت در تمام اروپا و آمریك او بعد هم در نقاط دیگر جهان گسترش یافت.
در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تكامل ماشینهای تولید جدید، محیط كار از خانهها و كارگاههای كوچك به كارخانهها كشانده شد و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
هرچند انقلاب صنعتی برای انسان آسایش زیادی در زندگی به همراه آورد و باعث گسترش پیشرفت در كلیه مظاهر و شؤون حیات شد، لیكن این دگرگونیها جنبههای منفی نیز به دنبال داشت كه مهمترین آنها حوادث صنعتی، سروصدا، آلودگی محیط زیست و آلودگی هواست.
درباره پیشگیری از حوادث صنعتی بایستی اذعان داشت كه بشر با قیمتی گزاف و دردناك تجربه اندوزی كرده است. اوایل قرن نوزدهم با اوج انقلاب صنعتی و ورود ماشین در عرصه تولید، تغییرات شگرف، وسیع و همه جانبهای در شیوه زندگی و اوضاع اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مردم جهان پدیدار شد.
اولین قانون كار را فرانسه در خصوص كارخانهها و كارگاههایی كه ار انرژی مكانیكی استفاده مینمودند و یا كار بطور مداوم در آنها صورت میگرفت، مدون ساخت و همین قانون یك نظام بازرسی را در كارخانههایی كه دارای 20 كارگر بودند پیشبینی نمود، معذالك قوانین لازم در خصوص حفاظت فنی و واقعی كلمه تا سال 1839 تدوین نگردید.
در بخشنامهای به تاریخ 28 مه 1845 وزیر كشور و دارایی پروس توصیه نمودند كه برای كارخانهها بازرسان طبی تعیین شود. در سال 1853 برای مراكز صنعتی دوسلدرف- اكس لاشاپل و آرنسبرگ، بازرسانی از سوی دولت، انتخاب و موظف شدند كه به امور حفاظتی و نیز سلامت كارگران جوان رسیدگی كنند.
حمایت عمومی از كارگران، در مقابل حوادث و بیماریهای ناشی از كار، با تدوین قوانینی بوسیله كنفدراسیون آلمان شرقی در سال 1869 تأمین شد و سپس در سال 1872 یك نظام بازرسی حفاظت و بهداشت كار بطور كلی، در پروس و تقریباً در همان دوره در ایالات صنعتی ساكس و باد بوجود آمد.
به موجب قانون امپراطوری مصوب 15 ژوئیه 1878، بازرسی كارخانهها در كلیهایالات آلمان اجباری گردید. قوانین مربوط به بیمه حوادث ناشی از كار - كه در چهارچوب آن نظام انجمنهای و بیمه حوادث بوجود آمد- در سال 1884 تدوین گردید.
انجمن ژاپنی برای رفاه در صنایع كه در سال 1928 تأسیس شد، یكی از قدیمیترین سازمانهای موجود در آسیا میباشد و به دنبال آن انجمن هندی برای حفاظت كه در سال 1931 تأسیس شد. در كشور استرالیا شورای ملی برای حفاظت و انجمن گال جدید جنوبی، فعالیتهای خود را از سال 1927 آغاز كردهاند.
شاید در صنعت معدن بیشتر از هر رشته دیگر در زمینه حفاظ
ت تحقیقات به عمل آمده باشد. انفجار گاز و غبار، موارد حریق، تأسیسات برقی از مسائلی هستند كه درباره آنها كارهای زیادی صورت گرفته است. بطور كلی صنعت از تحقیقات مربوط به محصولات شیمیایی و مصالح ساختمانی، مواد استخراجی، ماسكهای تنفسی و غیره استفاده شایانی نموده است. به عنوان نمونه مؤسسات تحقیقی میتوان مؤسسات زیر را نام برد:
1- انجمن صاحبان صنایع بلژیك
2- انستیتو «فدرال» برای آزمایش مواد و مصالح
3- انستیتوی «بوخوم» در خصوص تحقیقات راجع به سیلیكوز در جمهوری فدرال آلمان
4- مركز مطالعات و تحقیقات در خصوص صنعت زغال در فرانسه (صنعت ملی شده)
5- استیتوی ملی ایتالیا برای پیشگیری از حوادث
6- انستیتو حفاظت در معادن شفلید انگلستان
7- دفتر معادن در ایالات متحده آمریكا
سازمان بینالمللی كار (I.L.O)
«International Labour Organisation»
سازمان بینالمللی كار در سال 1919 به موجب ماده 13 «قرارداد صلح ورسای» تأسیس شد و 42 كشور به عضویت آن درآمدند. هدف از تأسیس این سازمان، استقرار عدالت اجتماعی، آزادی و امنیت اقتصادی و ایجاد فرصتهای مساوی برای مردم همه كشورها بوده است.
سازمان بینالمللی كار در حقیقت یكی از قدیمیترین مؤسسات بینالمللی است كه گرچه پس از اولین جنگ جهانی ایجاد شد، بعد از جنگ جهانسوز و خانه خراب كن جهانی دوم نیز همچنان پابرجا باقی ماند و در سال 1946 بصورت یكی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد درآمد.
این سازمان، تنها تشكیلات بینالمللی است كه در كار و فعالیت آن نه تنها نمایندگان دولتها، بلكه نمایندگان كارگران و كارفرمایان نیز از سراسر دنیا شركت میكنند، و این سه جانبه بودن باعث میشود كه فعالیتهایش به واقعیتهای روزمره دنیای امروز نزدیك شود.
وظایف سازمان بینالمللی كار
وظایف سازمان بینالمللی كار در كنفرانسی كه در سال 1944 در فیلادلفیا تشكیل شد، به شرح زیر مورد تأكید قرار گرفت:
سازمان بینالمللی كار موظف است كه در كشورهای مختلف جهان برنامههایی را به منظور تأمین هدفهای زیر تشویق نماید:
1) اشتغال تام و بالا بردن سطح زندگی.
2) بكار گماردن كارگران در مشاغلی كه رضایت خاطر، كاردانی و مهارت خویش را در آنها ابراز و تا سر حد امكان به تأمین رفاه و آسایش عمومی خدمت كنند.
3) ایجاد تضمینهای لازم برای عموم كارگران ذینفع، از نظر امكانات آموزشی و ایجاد وسایل به منظور تسهیل نقل و انتقال كارگران و همچنین مهاجرت آنها.
4- تأمین امكاناتی برای عموم افراد، به ترتیبی كه از ترقیات حاصل در موارد مربوط به دستمزد و درآمد، مدت كار و دیگر شرایط كار بطور عادلانه بهرهمند شوند و همچنین تأمل حداقل دستمزد و معاش برای عموم اشخاصی كه شغلی دارند و نیاز به حمایت دارند.
5- شناسایی واقعی حق مذاكره و انعقاد پیمانهای دسته جمعی و همكاری كارفرمایان و كارگران در بهبود مداوم نحوه كار و تولید و همچنین همكاری كارگران و كارفرمایان در تنظیم و اجرای سیاستهای اجتماعی و اقتصادی.
6- توسعه مقررات تأمین اجتماعی، به منظور تأمین درآمدی حتمی برای عموم اشخاصی كه به این حمایت احتیاج دارند و همچنین تأمین معالجات پزشكی كامل.
7- حمایته كافی و كامل از زندگی و سلامت كارگران در كلیه مشاغل.
8- حمایت از كودكان و مادران.
9- حمایت از تأمین غذا و مسكن مناسب و وسایل تفریحی و فرهنگی.
10- بوجود آوردن امكانات برابر در امور آموزشی و حرفهای.
در زمینه محیط و شرایط كار و حفاظت در كار، سازمان بینالمللی كار وظایف زیر را انجام میدهد:
1- بهبود امور حفاظت و بهداشت در محیط كار، جلوگیری از امراض و حوادث ناشی از كار و كنترل خطرهای محیط.
2- ایجاد و تقویت مؤسسات تخصصی، مانند: مؤسسههای ملی كار، آزمایشگاههای بهداشت صنعتی، مراكز بهداشت و حفاظت كار و بخشهای آموزش حفاظت.
3- رسیدگی به مسائل مربوط به زمان كار (حداكثر كار قانونی، اضافه كار، كار نوبتی و شب كار) و مسائل پزشكی، اقتصادی و اجتماعی آنها.
4- تعیین محتوای مشاغل.
5- كمك به گزینش تكنولوژی مناسب، به عنوان وسیلهای جهت بهبود و حفاظت شرا یط و محیط كار.
6- خدمات رفاهی برای كارگران (بویژه مسكن، تغذیه، بهداشت و آموزش).
7- تهیه متون مربوط به مطالعات فنی.
8- كمك مستقیم به دول، از طریق اعزام كارشناسان، اعطای بورس، تهیه تجهیزات، تنظیم و طرح آئیننامهها و ارسال اطلاعات و غیره.
9- كمك به سازمانهای محلی حفاظتی و بهداشت كار و مراكز تحقیقات و انجمنهای كارفرمایی و سندیكاهای كشورهای مختلف.
ساختار و نحوه كار سازمان بینالمللی كار
سازمان بینالمللی كار دارای سه ركن اصلی است:
1- كنفرانس بینالمللی كار
2- هیئت مدیره
3- دفتر بینالمللی كار
كه فعالیتهای این سازمان از طریق این
سه ركن انجام میپذیرد.
كنفرانس بینالمللی كار كه هر سال تشكیل جلسه میدهد، یكی از مجالس جهانی است كه در آن مسائل اجتماعی و مشكلات مربوط به بحث گذاشته میشود و استانداردهای بینالمللی كار و اهداف كلی سازمان بینالملی كار در این اجلاس تعیین میگردد. هر دو سال یك با ر،كنفرانس اقدام به تصویب برنامه كار سازمان بینالمللی كار در این اجلاس تعیین میگردد. هر دو سال یك بار، كنفرانس اقدام به تصویب برنامه كار سازمان بینالمللی كار و تعیین بودجه پرداختی كشورهای عضو مینماید. هر عضو (كشور) میتواند با چهار نماینده در كنفرانس شركت كند. دو نماینده دولت یك نماینده كارفرما و یك نماینده كارگر. هر نماینده حداكثر میتواند دو مشاور فنی نیز همراه داشته باشد كه البته مشاورین حق رای نخواهند داشت.
در فاصله هر اجلاس، هدایت امور سازمان بینالمللی كار، به عهده هیئت مدیره میباشد. هیئت مدیره از 28 نماینده دولت، 14 نماینده كارگری و 14 نماینده كارفرمائی تركیب مییابد و معمولاً هر سال سه دوره اجلاسیه تشكیل میشود.
دفتر بینالمللی كار كه مقر آن در «ژنو» است، دبیرخانه سازمان محسوب میشود. این دفتر همچنین فعالیتهای لازم برای همكاری فنی را هماهنگ میكند و مركزیت تحقیقات و انتشارات را بعهده دارد. بیش از سه هزار كارمند دفتر بینالمللی كار، دارای صدها ملیت مختلف، در ژنو و در مناطق مختلف دنیا كار میكنند.
عضویت در سازمان بینالمللی كار
هر كشوری كه عضو سازمان ملل متحد باشد، میتواند با قبول اساسنامه سازمان بینالمللی كار به عضویت آن سازمان درآید. برای كشورهایی كه عضو سازمان ملل نیستند، عضویت در سازمان بینالمللی كار منوط به تصویب كنفرانس بینالمللی كار، با اكثریت دو سوم آرای نمایندگان دولتهاست.
كشور ما از بد ون تأسیس سازمان بینالمللی كار، یعنی از سال 1919 میلادی، عضو سازمان مزبور شد و تاكنون مقاوله نامههای زیادی را كه همه آنها ارتباط با موازین اساسی حقوق بشر دارد، مورد تصویب قرار داده و الحاق خود را به آنها اعلام داشته است. در سال 1945 برای نخستین بار هیئت نمایندگی كاملی از جانب ایران در كنفرانس بینالمللی كار شركت كرد و با تأسیس وزارت كار، روابط بین سازمان بینالمللی كار و ایران به نحو گستردهتر و فعالتری ادامه یافت.
كمكهای اولیه به هنگام برقگرفتگی
هنگامی كه شخص قسمت برق دار را لمس كرد اگر ولتاژ از حد معینی بالاتر باشد ممكن است حادثه جدی و مرگآوری روی دهد. عواملی كه تعیینكننده شدت برقزدگی میباشند عبارتند از: مقاومت الكتریكی بدن، مقدار، مدت، نوع (متناوب یا دائم) و فركانس جریان و همچنین مسیری كه جریان در بدن طی میكند.
در بیشترین حوادث ناشی از برقگرفتگی جریان از ناحیه سینه شخص عبور میكند و اگر مقدار جریان 20 تا 40 میلی آمپر باشد ماهیچه سینه در حالت انقباض باقی میماند و تنفس متوقف میگردد. قطع نفس میتواند باعث خفگی و مرگ در مدت چند دقیقه گردد. اگر جریان برق در مدت زمان 2 یا 3 دقیقه قطع شود تنفس خود به خود آغاز و مصدوم به سرعت بهبود مییابد.
اختلال در ضربان و ایستایی قلب یكی دیگر از عوارض عبور جریان (به مقدار
100 میلی آمپر یا بیشتر) از ناحیه سینه میباشد. در چنین حالتی ضربان قلب و جریان خون متوقف میگردد.
هر قدر مصدوم زمان بیشتری با قسمت
های برقدار در تماس باشد عواقب حادثه وخیمتر است. بنابراین قطع سریع برق بسیار اساسی است.
نشانههای مرگ بالینی بر اثر شوك الكتریكی عبارتند از:
الف: قطع گردش خون بر اثر اختلال یا ایستایی قلب.
ب: خفگی بر اثر انقباض ماهیچههای سینه.
ج: قطع مزمن نفس به سبب عبور جریان.
قطع نفس ممكن است قطع گردش خون را بغرنجتر كند. بنابراین در تمام حا
لات بیدرنگ تنفس مصنوعی مؤثر آغاز و تا تنفس مجدد مصدوم ادامه مییابد.
اگر گردش خون متوقف شده باشد ماساژ خارجی قلب میتواند خون را مجدداً به جریان اندازد.
هنگام انجام ماساژ خارجی قلب، هر بار پس از فشار، دستهای خود را از روی سینه مصدوم بردارید تا قلب از خون پر شود. برای این كه خون از رگها آسانتر به قلب جریان یابد، پاهای مصدوم را 5/0 متر بالاتر از سر او قرار دهیم.
باید توجه داشت كه ماساژ خارجی قلب سبب بازگشت ضربان قلب نمیگردد، بلكه باعث گردش خون در بدن میشود. به همین دلیل ماساژ قلب تا زمانی كه كمكهای پزشكی فراهم شود ادامه مییابد.
در هر قسمت یا بخش یا كارگاه باید یك جعبه دارو و وسایل كمكهای اولیه وجود داشته باشد و در هر شیفت شخص مسئول وضعیت و تكمیل بودن جعبه دارو و كمكهای اولیه را زیر نظر داشته باشد.
عوامل فیزیكی زیانآور محیط كار:
عوامل و شرایط فیزیكی محیط كار عبارت از مجموعه عوامل و شرایط قابل درك بوسیله حواس پنجگانه است كه جزئی از محیط فیزیكی كار را تشكیل میدهند علاوه بر جا و مكان و وسایل و ابزار كار مورد نیاز كاركنان عواملی نظیر روشنایی گرما، سرما، رطوبت، صدا و غیره نیز بطور مستقیم یا غیرمستقیم در بازدهی كار مؤثر میباشند.
1) جا و مكان وسایل و تجهیزات
محیط كار در مسأله حفاظت، عامل روانی مهمی است. استقرار كاركنان در مكان و فضای مناسب و دسترسی آنان به لوازم مورد نیاز یكی از ضروریات محیط كار است.
تنگی و كوچكی فضای محیط كار و فشردگی افراد در یك محل كوچك، علاوه بر آنكه شوق و علاقه و روحیه كارگران را از میان میبرد آنها را معذب میكند و در بسیاری از موارد ممكن است سوانح ناگواری در محیط كار بوجود آورد با توجه به نوع كار وظایف و مسئولیتهای محوله و انواع مشاغل، فضای كار تفاوت خواهد داشت. استفاده از وسائل و تجهیزات از قبیل میز، صندلی، مبل، تلفن و غیره در محیط كار با توان مالی و فضای مورد استفاده و شكل ساختمانهای مورد بهرهبرداری واحدهای سازمان ارتباط پیدا میكند. لذا در انتخاب و تخصیص وسایل و تجهیزات باید نكات زیر مورد توجه قرار گیرد:
الف: لازم است از وسایل موجود حداكثر استفاده به عمل آید و حتیالمقدور از ایجاد و صرف هزینه برای خرید وسایل و اثاثیه خودداری شود. در عین حال باید به كیفیت وسایل و تجهیزات نیز توجه كافی مبذول شود و در صورت فرسودگی و از كارافتادگی فوراً از رده خارج میشود.
ب: ابزاری كه در دسترس هر فرد در هر شغلی قرار داده میشود باید دقیقاً با احتیاجات شغلی او تطبیق داده شود تا به این وسیله امكان استفاده از انواع ابزار و وسایل مورد نیاز محقق شود.
ج: برای استقرار وسایل و تجهیزات اداری همواره
باید فضای كافی در نظر گرفته شود تا آنكه دسترسی به آنها بیاشكال و حركت و تردد افراد بدون ایجاد ناراحتی صورت پذیرد.
د: به كاركنانی كه انجام وظایف و مسئولیتهای آنها مستلزم استفاده دائم و مكرر از تلفن است یك شماره تلفن مستقل اختصاص داده شود.
ه: تجهیزات سنگین و وزندار در طبقات پایینتر و در
كنار دیوارهها یا ستونها مستقر شوند.
و: از طریق بررسیهای مداوم سعی شود وسایل و تجهیزات اضافی و بلااستفاده از محیط كار دور و به انبار تحویل داده شود.
ز: در محیط كار به تعداد كافی سرویسهای عمومی از قبیل دستشویی، صابون، حوله، آب سردكن و غیره پیشبینی شود.
ح: برای تقویت حس وقتشناسی و توجه به ارزش زمان لازم است ساعت دیواری به میزان مورد نیاز تهیه و در معرض دید كاركنان در محل كار نصب شود.
2) روشنایی
روشنایی به عنوان یك عامل حفاظتی در محیط دارای اهمیت بسزائی میباشد نور نه تنها برای دیدن اشیاء و استفاده از آنها و انجام كارها ضروری است بلكه عاملی مهم برای ایجاد یك محیط كار مطبوع و دلپذیر است.
نور كافی و مناسب در محیط كار دارای محاسن زیر است:
1) جلوگیری از احساس خستگی كاركنان
2) كاهش اشتباهات
3) كاهش تعداد حوادث و سوانح در محیطهای كارگاهی
4) بهبود روحیه كاركنان
5) بهبود كیفیت كار و افزایش بازدهی
3) آثار تهویه در محیط كار
منظور از تهویه در ادارات و محیطهای كار عبارت است از كنترل كیفی هوای داخل اینگونه محلها، از نظر درجه حرارت میزان رطوبت جریان هوا و احیاناً تصفیه مواد مضره موجود در هوا (به ویژه در كارگاههای صنعتی).
هدف از تهویه در محیط كار آن است كه افراد از تغییرات درجه حرارت هوا دچار ناراحتی نشوند و درجه حرارت و رطوبت هوا همواره متناسب با نیازهای فصل بوده، جریان هوای سالم در محیط كار تضمین شود.
درجه حرارت مناسب بستگی به نوع كار در محیط مورد نظر دارد وقتی كه گرمای اتاق بیش از حد طبیعی باشد برای حفظ سلامت مناسب نیست و اصولاً درجه حرارت بیش از 21 درجه سانتیگراد برای ادارات اضافی است.
برای جلوگیری از آلودگی هوا باید در محیط كار جریان هوا داشته باشد بدون تصفیه و تعویض هوا در فواصل زمانی لازم بوهای نامطبوع بویژه بوی ناخوشایند دود سیگار، تراكم گاز كربنیك ناشی از تنفس افراد و تغییر درجه حرارت و حرارت هوا در جهت نامساعد، باعث ناراحتی افراد میشود. در برخی از محیطهای كار با تعبیه یك هواكش ساده میتوان جریان هوا را برقرار كرد بدیهی است كه اندازه و قدرت هواكشها با توجه به فضای محیط كار انتخاب میشود. این كار یك روش علمی و صحیح برای تصفیه هوا به شمار میرود.
4) صدا
اشخاصی كه در كارگاههای مختلف صنعتی مانند كارخانههای صنایع سنگین كارگاههای موتور جت و غیره كار میكنند كارگرانی كه با چكشهای پنوماتیك (چكشهای بادی) متههای برقی پرسروصدا و ماشینهای برش سروكار دارند و سرانجام كارگران صاف كار، آهنگر، فلزكار، نجار، میخ پرچكن و غیره بیش از همه در معرض خطر ضایعات جبرانناپذیر گوش قرار دارند.
كمشنوایی موجب عوارضی از قبیل: ایجاد سوء تفاهم، پرخاشگری، عصبیت، گوشهگیری و حتی بیماریهای قلبی پیدا میشود.
بطور كلی صدا در محیط كار از دو عامل نشأت میگ
یرد:
1) صداهایی كه در داخل ساختمان ایجاد میشود مثل سروصداهای ناشی از كار دستگاهها، ماشینها، زنگ تلفن و غیره.
2) صداهایی كه منشأ آن خارج از محیط كار است، مانند صدا و بوق اتومبیلها همهمه عابران كه به دلیل مجاورت محیط كار با خیابان یا با محیطهای شلوغ ایجاد میشود.
صوت به صورت امواج به گوش وارد میشود و پرده گوش را تحریك میكند و توسط مراكز شنوائی درك میشود، سپس این امواج در گوش داخلی به امواج الكتریكی تبدیل میشوند و به مراكز مغزی میروند.
آثار سروصدا
1) عوارض روانی و عصبی: اثر روانی سروصدا بستگی به مشخصات فیزیكی آن (شدت صدا) دارد و بطور كلی سروصدا زیاد باعث كاهش تمركز اعصاب و فعالیتهای مغزی شده، بر روی سلسله اعصاب اثر میگذارد و به صورت علائمی مانند سردرد، سرگیجه، ضعف عمومی، بیخوابی و عصبیت ظاهر میگردد تداوم كار در معرض چنین سروصدائی ممكن است فرد را به امراض روانی نیز مبتلا كند.
2) تداخل در ارتباطات: در محیط پر سروصدا، امكان صحبت كردن و گاهی از اوقات به علت نوع كار، انجام دادن درست آن مقدور نمیباشد. در چنین حالتی افراد مجبورند كه با صدای بلند صحبت كنند كه ادامه این كار عوارض مختلفی را ایجاد مینماید.
3) خستگی و كاهش راندمان كار: اثر دیگر سروصدا بر روی انسان، كاهش كارایی و راندمان كار از نظر كیفی و كمی میباشد كه این موضوع از نظر اقتصادی بسیار مهم است.
4) اثر فیزیولوژیكی: سروصدای شدید بر روی دستگاههای مختلف بدن عوارض گوناگونی را ایجاد مینماید، از جمله كاهش میزان شنوایی است كه ممكن است منجر به كری موقت یا دائمی گردد. از آثار دیگر فیزیولوژیك صدا بیماریزایی آن، نظیر درد گوش بالا رفتن فشار خون زخم معده و غیره میباشند.
كاهش و كنترل سروصدا:
برای كاهش و كنترل سروصدا در كارگاههای صنعتی، تمهیدات و شیوههای مختلفی از قدیم به كار گرفته است، مانند: تعویض ادوات و وسایل كار، استفاده از ماشینهای بدون سروصدا، استفاده از روشهای سنتی، از قبیل روغنكاری ماشینها و تعویض قطعات كهنه و فرسوده آن، استفاده از قطعات لاستیكی و پلاستیكی و غیره. چنانچه این روشها مؤثر نباشند باید از گوشیها و كلاههای مخصوص جهت حفاظت كارگران استفاده ن
مود.
الف) جذب صدا: در این روش شدت سروصدا در محیط كار با تقلیل میزان انعكاس امواج صوتی به وسیله نصب وسایلی برای گرفتن و تخفیف ارتعاشات صوتی تقلیل داده میشود. به این معنی كه با استقرار وسایل جذب صدا در سقفها در دیوارها، به جای اینكه امواج صوتی تولید شده منعكس شود، جذب دیوارها و سقفها شده، بدین صورت مقدار زیادی از شدت صدای تولید شده كاسته میشود.
ب) عایق كردن صدا: در این روش كانونها و عملیات مولد صدا، نظیر محل كار ماشینها از سایر قسمتهای محیط كار مجزا (توسط كشیدن
دیوار یا نصب آنها در محلهای جداگانه) و از انتقال آن به جاهای دیگر جلوگیری میشود.
عوامل شیمیایی زیانآور محیط كار
الف) بیماریها و مسمومیتهایی كه ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه تنفسی میباشند. ذرات گردوغبار، گازها و دود از این طریق جذب میگردند.
ب) بیماریها و مسمومیتهایی كه ناشی از جذب مواد از طریق دستگاه گوارشی میباشند. از موادی كه از این طریق ممكن است وارد بدن شوند و ایجاد ناراحتی نمایند ارسینك و فسفر و سیانورها قابل ذكرند.
ج) بیماریها و مسمومیتهایی كه ناشی از جذب مواد از طریق پوست میباشند، مانند جذب تترا اتیل سرب، آنیلین، تی ان تی و فنول.
گرد و غبار
گرد و غبار بر اثر تجزیه مواد مختلف جامد به ذرات بسیار كوچك، تشكیل میشود كه این ذرات معمولاً مدتی در هوا شناور میمانند.
راههای پیشگیری و كنترل ذرات در محیط كار:
جهت آلودگی در یك محیط كار سه عامل وجود دارد:
الف) عامل تولیدكننده آلودگی
ب) عامل انتقال دهنده آلودگی
ج) كارگر گیرنده آلودگی
الف) عامل تولید آلودگی به چند روش قابل كنترل است:
1) جایگزینی
2) تغییر در روش كار
3) جدا كردن
4) روشهای مرطوب
5) تعمیرات و نگهداری
6) نظافت عمومی
ب) عاملهای انتقال دهنده آلودگی با این روشها قابل كنترل است:
1) ایجاد هواكشهای طبیعی یا مصنوعی جهت خارج كردن گردوغبار و ورود هوای سالم به محل
2) ایجاد هواكشهای موضعی در مح
ل بروز گردوغبار (روی دستگاهها)
3) جلوگیری از ریخت و پاش
4) ایجاد فاصله
5) تعمیرات و سرویسها
ج) شیوه موجود كنترل كارگران بدین گونه است:
1) ماسكهای حفاظتی فیلتردار
2) چرخش كارگری
3) تنظیم ساعت كار
گازها
گاز به مادهای گفته میشود كه بالاتر از حرارت بحرانی خود قرار گیرد. گازها تعدادشان بسیرا زیاد و برخی از آنها در بعضی از تولیدات صنعتی به مقدار قابل ملاحظهای به مصرف میرسند برخی از آنها نیز بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی در موقع تهیه بعضی از مواد، تولید میشوند. اغلب گازها دارای بوی نافذ و مدت كوتاهی پس از انتشار قابل تشخیص میباشند. بعضی از آنها دارای رنگهای خاصی هستند كه در غلظتهای معین، این رنگ را میتوان تشخیص داد. بعضی از گازها بیرنگ و بویند و بدین ترتیب وجود آنها به آسانی حس نمیشود. این گازها در صورتی كه خاصیت سمی داشته با شند، بسیار خطرناكند، مانند گازكربنیك.
علاوه بر داشتن خواص سمی، برخی از گازها دارای قابلیت اشتعال میباشند، مانند استیلن، اكسید دوكربن، گاز ذغال، اتیلن، هیدروژن، متان، بوتان و غیره.
دستگاههای كنترل مواد آلاینده هوا در صنایع:
با كاربرد دستگاههایی میتوان میزان آلودگی منتشر از یك منبع و نهایتاً محیط را تا حد قابل قبول كاهش داد.
الف- دستگاههای كنترل گازهای آلودهكننده هوا:
جدا كردن گازهای مضر و جلوگیری از انتشار آنها در هوای اطراف، معمولاً به روشهای زیر انجام میگیرد:
1- جذب در مایعات:
جذب گازها در مایعات، با استفاده از حلالی كه خاصیت انتخابی نسبت به گاز بخصوصی را داراست، صورت میگیرد.
2- جذب سطحی جامدات:
جذب سطحی موقعی صورت میگیرد كه گازی از یك سطح جامد صاف و یا متخلخل عبور داده شود. عمل جذب ممكن است منحصراً یك كشش مولكولی باشد و یا آنكه این كشش با فعل و انفعالات شیمیایی توأم باشد. كربن فعال، اكسید آلومینیوم و ژل سیلیس از جمله موادی هستند كه در جذب گازها مورد مصرف دارند.
3- تقطیر:
با آنكه عمل تقطیر، هم به وسیل
ه كم كردن درجه حرارت و هم از طریق بالا بردن فشار امكانپذیر است، ولی در عمل معمولاً از روش كاهش درجه حرارت استفاده میشود. دو نوع دستگاه تقطیر از نظر اصول و كلیات طرح مورد استفاده است. دستگاه تقطیر تماسی، كه در آن ماده سردكننده بخار و ماده تقطیر شده با هم مخلوط میشوند و تقطیر سطحی، كه در آن اختلاط بین ماده سردكننده و بخار وجود ندارد و هر كدام جداگانه در جوارهای داخلی دستگاه تقطیر حركت میكند.
ب- روشهای كنترل و جدا كردن ذرات:
از انواع مختلف دستگاههای كنترل ذرات كه در صنایع نصب میگردند، چند نوع آن كه بیشتر مورد استفاده هستند، عبارتند از:
1- اتاقكهای تهنشینی:
اصول كار این نوع دستگاه چنین است كه ذرات گرد بر اثر وزن خود، در اتاق عبور گاز به پائین میریزد. سرعت عبور گاز در اتاق تهنشینی تا حد امكان باید پائین و زمان توقف گاز هر چه ممكن است بیشتر گردد، تا میزان ریزش ذرات افزایش یابد. این دستگاه معمولاً برای غبارگیری مقدماتی و جدا كردن خردههای درشت بكار میرود.
2- فیلتر یا صافی:
فیلترها عبارت از بستر متخلخلی هستند كه قادرند وقتی هوای دارای ذرات معلق از آنها عبرو میكند، ذرات را در سطح خود نگهدارند. جنس فیلترها از مواد مختلف است لیكن فیلترهای پارچهای بیشتر مورد استفادهاند. مناسبترین پارچه صافی نوعی است كه مقاومت شیمیایی داشته، درجات حرارت شدیدی را تحمل كند، در برابر كشیدگی و انقباض مقاوم باشد و هوا بخوبی از آن بگذرد.
3- غبارگیرهای هیدرولیك (جمعآوری ذرات به طریقه شستشو):
در این دسته از غبارگیرها، یك مایع كه معمولاً آب، یا آب و یك جسم خیسكننده است، بكار میرود و غبار به صورت گل و لای جمعآوری میشود. نوعی از آنها دستگاه شویندهای است كه گلولههای شناور دارد. در این دستگاه گازی كه از قسمت پائین وارد میشود، به طرف بالای دستگاه جریان مییابد و از بین گلولههائی كه بر اثر عبور گاز و جریان آب متحرك میشوند، عبور میكند و در نتیجه با قشر نازكی از آب مجاور میشود. بر اثر این كار ذرات از آن جدا گشته، در ته دستگاه بصورت گل و لای جمعآوری و سپس تخلیه میشوند.
آموزش ایمنی
با آموزشهای ایمنی میتوان سطح آگاهی، مهارت و تخصص كاركنان را در امور ایمنی بالا برد و در نتیجه از ایجاد بسیاری از حوادث پیشگیری كرد.
تعریف و اهداف آموزش ایمنی:
آموزش ایمنی تلاش گستردهای است برای آشنا ساختن افراد با نوع كار، دانش لازم و مهارتهای فرد جهت انجام كار ایمن و بدون حادثه. بدین معنی كه آموزش ایمنی باید در سه زمینه نوع كار پرسنل، علم و دانش پرسن
ل، و سطح مهارت پرسنل در انجام كار اطلاع كافی بدهد.
در آموزشهای ایمنی به سه موضوع كلی باید توجه داشت و دورههای آموزشی باید دربرگیرنده این سه موضوع باشند:
الف- بالا بردن سطح آگاهی افراد در زمینه اهمیت ایمنی و بهداشت در صنعت (هزینههای حوادث و فواید ایمنی و رعایت اصول ایمنی).
ب- ارتقای سطح آگاهی افراد در زمینه جلوگیری از حوادث در صنعت (بدین معنی كه افراد در زمینه شغلی خود به راههای علمی و عملی جلوگیری از حوادثی كه در انتظار آنهاست، آگاهی كامل داشته باشند. یعنی اول ایمنی،
بعد كار).
پ- افزایش مهارت افراد در بكارگیری سیستمهای ایمنی و ابزارآلات ایمنی به هنگام كار در ردههای مختلف صنعت.
با شرحی كه داده شد، مشخص میشود كه آموزش ایمنی نیز میباید همراه با آموزشهای تخصصی و فنی صورت بپذیرد.
عوامل روانی و فیزیولوژیكی محیط كار:
انسان از مهمترین عوامل ایجاد و پیشگیری از حوادث به شمار میآید. در این مورد روح و جسم را باید مجموعههای واحد به حساب آورد و نباید بین عوامل فیزیولوژیكی و روانشناسی جدایی قائل شد. انسان را موجودی مركب از دو عامل روح و جسم دانست.
محیط و شرایط كار:
محیط كار در مسأله حفاظت عامل روانی مهمی است. در بسیاری از كارگاهها دیده شده است كه كثرت حوادث، ناشی از تأثیرات محیط عمومی است. اگر روابط بین كارگر و كارفرما بد باشد یا كارگران از مزد و ساعت كار و یا سایر شرایط كار ناراضی باشند، میزان حوادث افزایش مییابد، حال آنكه در موقعی كه مناسبات و روابط صنعتی خوب است، عكس این قضیه صادق میباشد. تدابیری كه به منظور راحتی كارگر اتخاذ میگردد، محیط كار را بیخطر میسازد. عدم تأمین شغلی و وضع استخدامی نامناسب یكی از عوامل مسلم وقوع حوادث است. اگر كارگران نگران اخراج خود باشند از تعادل روحی لازم برخوردار نیستند و در معرض سوانح قرار خواهند گرفت.
رفتار كارگرانی كه در محیطهای كار تمیز و منظم كار میكنند، با رفتار كارگرانی كه در كارگاههای كثیف نامنظم و انباشته از ادوات و آشغال كار میكنند، فرق كلی دارد و این امر در بروز حوادث كار بخوبی نمایان میشود. احترام به احساسات و شخصیت كارگر به او آرامش خاطر میبخشد و این امر در مورد ایمنی او از مهمترین عوامل روحی است. در نتیجه موقعی كه كارفرما در مناسبات خود با كارگر دقت بیشتر به خرج میدهد و با او انسانی رفتار میكند، كارگر بیشتر از گزند سوانح مصون میماند.
خستگی جسمی و روانی:
خستگی سبب كاهش كارایی كارگر و وقوع حوادث میشود و هر چه میزان خستگی بیشتر باشد، امكان ایجاد خطر نیز بیشتر میشود، زیرا خستگی سبب میشود كه حواس كارگر به اندازه كافی متمركز نباشد و فكرش خوب كار نكند و همچنین جوانب كار را در نظر نداشته باشد و احتیاط نكند و در مجموع خطاپذیری خاص مختلف او افزایش یابد.
همچنین وقوع حوادث بیش از آنكه به خستگی جسمی مربوط باشد، به وضع روانی كارگر مربوط است. بنابراین میزان رضایت خاطر ت. شیوه رفتار سرپرست و نحوه مدیریت سازمان و كلاً روابط صنعتی نیز (روابط بین كارگر و كارفرما و مجموع مقررات و ضوابط حاكم در محیط كار) در این امر بسیار مؤثر میباشد.
استعداد حادثه:
آمار نشان داده كه بعضی از كارگران در مدت زمان معینی، دچار حادثه نشدهاند و برخی دیگر در همین مدت به چند حادثه مبتلا گردیدهاند. از این امر میتوان نتیجه گرفت كه برخی از كارگران، استعداد دچار شدن به حوادث را پیش از دیگران دارند و آنها را معمولاً مستعد حوادث مینامند.
حادثه ممكن است به سبب تأثیر یك حاثه قبلی روی دهد. اگر كارگری یك بار به حادثهای دچار شود، چنانچه خود را دوباره در وضعی شبیه به وضع قبل از حادثه بیابد و یا مجبور باشد با همان نوع ماشین كار كند، ممكن است با نوع احساس عدم اطمینان، ترس یا تنفر مشغول به كار شود كه این نوع احساسات ممكن است خود به حادثهای منجر شود.
البته استعداد حادثه درجات مختلفی دارد. در حالی كه یك عامل بد روانی مانند خودپسندی ممكن است زیاد خطرناك نباشد، ولی تركیب چند علت، مثلاً خودپسندی بیقیدی و عصی بودن یك نفر احتمالاً خطرناك است.
البته بعضی از افراد هم از نقاط ضعف خود آگاهند و بسته به تشخیصی كه دارند میتوانند خود را كم و بیش اصلاح كنند و نقاط ضعفشان را برطرف سازند.
شرایط فیزیولوژیكی:
منظور از شرایط جسمانی یا فیزیولوژیكی، مجموعه آمادگیها، مهارتها، و توانائیهای جسمی لازم در فرد، برای انجام وظایف و مسئولیتهای محوله میباشد. همیشه فرد توانائیها و قابلیهای لازم را برای انجام كار محوله داشته باشد.
ایجاد برخی حوادث در محیط كار، ناشی از شرایط بدنی و نارساییها و معایب فیزیولوژیكی است، نظیر نارسایی در بینایی و شنوایی و نداشتن قدرت بدنی كافی، داشتن حساسیت نسبت به برخی بوها، احساس سرگیجه در ار
تفاعات و امثال آن كه ممكن است در وقوع سوانح در محیط كار تأثیر داشته باشد. لذا پس از معاینات طبی و تشخیص پزشك و تلاش در رفع این معایب، افراد به مشاغلی گمارده شوند كه دارای تواناییها جسمی لازم برای انجام وظایف مزبور باشند.
البته نباید تصور شود افرادی را كه دارای توانائیها و آمادگیهای جسمی لازم نیستند، كاملاً كنار گذارده و اصولاً به كار گرفته نشوند، بلكه لازم است علیرغم عیوب بدنی و نقاط ضعفشان، آنها را به كارهای مفید و منطبق با توانائیهای جسمانیشان منصوب و تشویق كرد.
روانشناسان در بهبود اوضاع و پیشرفت محیط كار نیز سهم بسزائی دارند چون آنان هستند كه با پیشبینیهای لازم شایستگی افراد را برای كار صحیح در نظر بگیرند.
نقش روانشناسی در كار و صنعت:
رواشناسان صنعتی بیش از آنچه كه تصور میرود میتوانند در محیطهای كار ثمربخش باشند و در زمینههای مختلفی چون بهبود روابط كارگر و كارفرما، شناخت روحیه و طرز فكر افراد، عادات و شخصیت كارگران، جلوگیری از غیبتها، كندی كار، تلف شدن نیروی كارگر ناراحتیها، اعتصابات، كاهش حوادث شغلی و سرانجام آنچه كه منجر به بهبود و پیشرفت كار میشود فعالیت نمایند.
خستگی
یكی از دشواریهایی كه بشر همیشه با آن روبرو شوده و هست مسأله خستگی است. خستگی حالتی است كه موجب كم شدن قدرت كارایی و مقاومت بدن میگردد و شخص رغبت خود را نسبت به كار و فعالیت و انجام كارهای روزانه از دست میدهد. به بیان دیگر بر اثر مداومت در فعالیتهای مختلف از قدرت عملی اعضاء كاسته میشود و نوعی ناراحتی به شخص دست میدهد كه به آن خستگی میگویند كه در عین حال بازتاب طبیعی جانداران متحرك است.
هرگاه فعالیت در حدود توانایی شخص باشد و كار در شرایط مناسب انجام شود، خستگی حاصله عادی است و معمولاً با خواب و استراحت در زمانی نسبتاً كوتاه رفع میشود.
عوامل متعددی در ایجاد و افزایش خستگی تأثیر دارند كه مهمترینشان عبارتند از:
1- بیعلاقه بودن به كار یا یكنواخت بودن كار
2- كم بودن یا زیاد بودن كار
3- نداشتن علاقه به محیط كار، همكاران و كارفرما و همچنین سرپرستی نادرست (همكاران ناهماهنگ و شرایط كاری نامناسب وجود همكاران بیمار و معتاد یا با رفتار و سلوك نامناسب)
4- مسائل خانوادگی و مادی
5- مسائل اجتماعی و سیاسی
6- عوارض و بیماریهای جسمانی و روانی
7- مسائل رفاهی و مرخصی و تعطیلات نامناسب
8- مطابق نبودن كار با توانائیهای جسمانی و ذهنی فرد و نیز انجام كار به طرز ناصحیح
9- شرایط فیزیكی (حرارت، رطوبت، نور، تهویه، فشار، سروصدا وغیره) نامناسب در محیط كار.
این عوامل میتواند باعث خستگی شخص
شوند و عوارض زیر را به دنبال بیاورند.
– احساس كسالت و سستی و ملالت و اشكال در ادامه كار
– تقلیل در ظرفیت و قابلیت انجام كار
– اختلال در كار طبیعی دستگاههای جریان خون، تنفس، ترشحی، عصبی و غیره
– تقلیل كمی و كیفی كار به علت كاهش قدرت و دقت
– افزایش ساعات غیبت به علت احساس كسالت و ناراحتی
– افزایش تصادفات و حوادث ناشی از كار به علت نقصان قدرت تمركز قوای دماغی
– تشدید و ازدیاد اختلافها و برخوردها در محیط كار و زندگی
– افزایش بیماریهای جسمی به علت افزایش استعداد ابتلا به بیماری
– بروز عوارض عصبی و روانی
– تقلیل در توانایی انجام كارهای روزمره زندگی در خارج از محیط كار
– عدم توجه به وظایف اجتماعی و عدم تمایل به معاشرات با دیگران
– پیری زودرس و كوتاهی عمر به علت كار بیش از حد قدرت
پنج حس خود را ایمن سازید
وسایل حفاظت انفرادی عبارتند از:
لباس كار، پیشبند، كلاه فلزی (كاسك)، ماسك جوشكاری و عینك و سایر انواع ماسكها، حفاظ گوش، كمربند حافظ، انواع دستكشها، كفشها و چكمه و گتر.
1- لباس كار: لباس كار بایستی با توجه به خطراتی كه در حین كار برای كارگر مربوطه پیش میآید انتخاب شود و به ترتیبی باشد كه از بروز خطرات تا حد ممكن جلوگیری نماید.
لباس كار باید مناسب با بدن كارگر استفاده كننده بوده و هیچ قسمت از آن آزاد نباشد، كمر آن همیشه بسته و جیبهای آن كوچك بوده و حتیالامكان تعداد جیبها كم باشد.
كارگرانی كه با ماشین كار میكنند و یا در جوار ماشینآلات مشغول كار هستند لباس كاری دربرداشته باشند كه هیچ قسمت آن باز و یا پاره نباشد.
2- پیشبند: در مقابل قطعات دوار و متحرك م
اشینها و همچنین در جوار آنها نباید از پیشبند استفاده شود. پیشبندهای مخصوص كارگرانی كه در مقابل شعله و با آتشهای بدون حفاظ و یا در مقابل فلزات مذاب كار میكنند باید تمام سینه را پوشانیده و از جنسی تهیه شود كه در برابر آتش كاملاً مقاومت داشته باشد.
پیشبند كارگرانی كه با مایعات خورنده مثل اسیدها و مواد قلیایی سوزاننده كار میكنند باید از كائوچوی طبیعی و یا از مواد دیگر تهیه گرد
د.
پیشبندهای سربی برای حفاظت در مقابل اشعه ایكس باید قفسه سینه را پوشانده و 30 تا 40 سانتیمتر پائینتر از كمر را نیز محفوظ نگهدارد.
3)كلاه ایمنی: با استفاده از كلاه ایمنی حساسترین عضو بدن را از سقوط و پرتاب اجسام حفاظت كنیم. مطابق شكل زیر در داخل كلاه اجزا و نوارهای مختلفی وجود دارد:
1- نوارهای نگاه دارنده
2- نوارهای تنظیم
3- نوار عرقگیر
4- ضربهگیر داخلی
الف- كلاه ایمنی از مواد پلاستیكی، پارچه، چرم و مواد ضد آتش تهیه میشود و حداكثر زمان استفاده از آن نباید بیش از 3 سال باشد بنابراین زمان شروع استفاده باید روی اتیكت ویژهای در درون كلاه قید شود.
ب- كلاه ایمنی به نحوی بر سر گذارده شود كه نوار تنظیم آن در پشت سر قرار گیرد، بدون آنكه بر سر فشار وارد آورد. نوارهای نگاه دارنده كه در درون كلاه روی سر قرار میگیرد در عمقی قرار دارند كه فاصلهای بین سطح فوقانی سر و دیوار داخلی سقف كلاه بوجود میآورند كه این فضا به نام فضای حافظ نامیده و با ابر فشرده و در زمستانها با پوشش زمستانی پر میشود.
ج- معمولاً كلاه در 3 اندازه استاندارد تهیه میشود.
1- برای دور سر با اندازه 55 سانتیمتر
2- برای دور سر با اندازه 55 تا 95 سانتیمتر
3- برای دور سر بزرگتر از 95 سانتیمتر
د- معمولاً دو سوم اندازههای ساخته شده كلاه ایمنی مطابق سایز متوسط هستند.
ه- وزن كلاه ایمنی نبایستی از 400 گرم بیشتر باشد.
و- كلاه ایمنی از مواد غیرقابل احتراق ساخته میشوند و در مواردی كه خطر برق گرفتگی وجود دارد جنس كلاه عایق باشد.
4- گوشیهای حفاظتی: گوشها باید در مقابل جرقه و تكههای مذاب و یا دیگر ذراتی كه در هوا پرتاب میگردند و همچنین سروصدا محافظت شوند.
سروصدای زیاد در كارگاهها به تدریج ایجاد یك نوع كریمیكند كه به آن كری حرفهای گویند. صداهایی كه بیش از حد مجاز در كارگاههای بافندگی، دیگهای بخار، ارههای دوار و غیره ایجاد میشود. برای محافظت گوش از گوشیهای حفاظ
تی استفاده شود.
انواع گوشیهای حفاظتی:
الف- گوشیهای چوب پنبهای: این نوع گوشیهای حفاظتی از الیاف مخصوص مخلوط با موم ساخته شده است كه ایجاد حساسیت در گوش میكند و در نتیجه در مقابل سر و صدا بیش از حد مجاز گوشها را از آسیب حفظ میكند.
ب) گوشیهای پلاستیكی: این نوع گوشیها حفاظتی از لاستیكهای نرم تهیه شده است كه در اندازههای مختلف در داخل گوش قرار میگیرند. عیب این نوع گوشها این است كه مانع رسیدن صدای دستورات داده شده از طرف سرپرست به كارگر میگردد.
ج) گوشیهای جفتی: گوشیهای حفاظتی كه بر روی سر قرار میگیرد قابل تنظیم بوی پشت گردن میباشد این گوشیها از لاستیك تهیه شده و در مقابل سروصدا در مقایسه با سایر وسایل حفاظتی برای گوشیها مناسبتر است.
نكات قابل توجه:
1- در محیطهایی كه میزان شدت صدا از حدود 90 دسیبل بیشتر باشد بایستی از گوشیهای حفاظتی استفاده نمود.
2- گوشیهای حفاظتی همیشه قبل از استفاده ضدعفونی شوند.
3- برای اینكه به گوشی فشار زیادی وارد نشود گوشیهای جفتی نباید وزن زیادی داشته باشند.
4- گوشیها باید به آسانی قابل تمیز كردن و ضدعفونی شده باشند.
5- از گوشیها بتوان به راحتی استفاده كرد همچنین گوشیها نباید برای استفاده كننده ایجاد حساسیت و یا سوزش در گوش نمایند.
5- كفشهای حفاظت ایمنی: برای حفاظت پاها و انگشتان در مواردی كه جسم سنگینی روی آنها سقوط میكند و یا مواقعی كه از روی میخ عبور میكنیم و همچنین به منظور جلوگیری از آسیب بواسطه ریختن اسید و یا قطرات مذاب باید از كفش ایمنی استفاده شود.
انواع خطرهایی كه باعث آسیب
به پاها میگردد بر سه نوعاند:
الف- خطرهای مكانیكی: سقوط اشیاء روی پاها بخصوص انگشتان پان و یا فرو رفتن اشیاء نوك تیز به ناخنها و یا انگشتان پا از خطرهای مكانیكی محسوب میشود.
ب- خطرهای شیمیایی: در هنگام كار با اسیدها، بازها، روغن و چربیهای حیوانی و نباتی و همچنین حلالها، روغنهایی كه از نفت مشتق شدهاند مانند گریس، وازلین و… انواع مواد سوختی نفتی.
ج- خطرهای گرمایی و سرمایی: در هنگام كار در محیطهای گرم تماس تهكفشها با زمینهای گرم و نیز در محیطهای سرد (سردخانه
) ای نوع خطرها بوجود میآید.
6- كمربندهای ایمنی:
1- كمربندهای ایمنی و تسمههایی كه روی شانه میافتد و سایر تسمههای مربوط به آن از چرم محكم (یا برزنتی) یا كنفی یا سایر مواد مقاوم مشابه ساخته شود.
حداقل پهنای كمربند ایمنی 12 سانتیمتر و حداقل ضخامت آن 6 میلیمتر بوده و استقامت آن در برابر نیروی كششی نباید كمتر از 1150 كیلوگرم باشد.
2- طنابهای مهار باید از كنف بسیار مرغوب و یا از جنس مشابه ساخته شود و مقاومت كششی آن كمتر از 1150 كیلوگرم نباشد.
3- كمربندهای ایمنی و ضمائم آن مرتباً بازدید و قطعات فرسوده آن تعویض شود.
4- پرچهای كمربند مرتباً بازدید شوند.
5- كلیه ضمائم گیرههای كمربند دارای مقاومتی برای خود كمربند باشد.
7- وسائل حفاظتی دستها و بازوها:
1- دستكشها نباید برای حركت راحت انگشتان مانع بوجود آورند.
2- كارگرانی كه با دستگاههای مته، ماشینهای تراش و سایر ماشینهایی كه دارای قطعات متحركاند كار میكند نباید از دستكش استفاده كنند.
3- كارگرانی كه اشیاء لبه تیز و برنده یا اجسام خاردار یا آجدار حمل میكنند از دستكش مقاوم یا مسلح به سیمهای فلزی استفاده كنند.
4- كارگرانی كه گوشت را قطعه قطعه میكنند از دستكشهای با زره فولادی استفاده كنند.
5- دستكش كارگرانی كه فلزات داغ حمل میكنند از پنبه نسوز یا جنسهای مشابه و مقاوم در برابر گرما و عایق حرارت ساخته شده باشد.
6- كارگرانی كه با برق سروكار دارند از دستكشهای عایق با جنسهای مشابه استفاده كنند كه عایق الكتریسیته بوده و مقاومت الكتریكی آنها مناسب ولتاژ مورد نظر باشد و مورد آزمون قرار گیرد.
7- در كار با مواد خورنده مانند اسیدها و قلیاییها از دستشكهایی از جنس پلاستیك طبیعی یا مصنوعی یا پلاستیك نرم استفاده كنند.
8- در كار با مواد سمی یا محرك
دستكشها:
الف- به قدری بلند باشند كه بازوها را بپوشانند.
ب- كوچكترین سوراخ یا پارگی نداشته باشند.
ج- در صورت پارگی فوراً تعویض شوند.
9- دستكشهای سربی برای حفاظت در برابر اشعه یونیزه كننده به طور كامل دستها را بپوشانند و لااقل تا نصف بازوها را محفوظ داشته و قدرت حفاظتی آنها اقلاً برابر با قدرت حفاظتی ورق سربی به ضخامت 55/0 میلیمتر باشد.
10- دستكشهای سربی حتیالامكان سبك و نرم باشند.
8- حفاظت پاها (گتر، كفش و چكمه)
گترها:
1- گترهای حفاظتی طوری ساخته شده باشند تا در مواقع ضروری بتوان آنها را فوراً از پا درآورد. كارگرانی كه از درخت، تیر و ستونها بالا میروند، از گتر مخصوص استفاده كنند.
2- در مورد كار با مواد مذاب، گتر بایستی از پنبه كوهی یا مواد مشابه مقاوم در برابر حرارت ساخته شود و تا زانو را پاشوانده، كاملاً به پا بچسبد، بطوریكه مانع داخل شدن مواد مذاب شود.
3- كارگرانی كه در معرض ترشحات جزئی یا جرقههای شدید یا اشیاء برنده قرار دارند گتر آنها بایستی از چرم دباغی شده یا جنس مقاوم دیگر درست شده باشد.
4- كارگرانی كه با تبر یا پتك و ابزارهای مشابه كار میكنند بایستی از ساق بند یا مچ پیچهای با مقاومت كافی استفاده كنند.
كفشها و چكمهها:
5- كارگرانی كه كارشان حمل قطعات چدنی، قطعات بزرگ چوبی یا جابجا كردن بارهای فلزی سنگین است بایستی از كفشهای پنجه فولادی استفاده كنند.
6- كارگرانی كه با مواد اسیدی و قلیایی و خورنده كار میكنند، كفش آنها بایستی از لاستیك یا چرم مخصوص اینگونه كارها یا از سایر مواد مقاوم درباره مواد خورنده ساخته شده باشد.
7- در كار در مجاورت مواد داغ یا خورنده، كفشها بایستی كاملاً به قوزك پا چسبیده باشند تا مواد در داخل كفش نفوذ نكنند. ضمناً این كفشها بایستی فاقد سوراخ مخصوص بند كفش باشند تا از نفوذ مواد جلوگیری كنند.
8- در مورد كار با برق نباید در كفشها فلز بكار رفته باشد.
9- در كارگاههایی كه ممكن است جرقه ایجاد خطركند بایستی كفش فاقد میخ باشد.
انواع كفشهای ایمنی:
1- كفش ایمنی (چكمه) مخصوص كار با مواد شیمیایی مانند اسیدها، چربیها و بازها.
2- كفش ایمنی مخصوص كار در معادن و كارخانهها.
3- كفش ایمنی مخصوص كورههای مذاب.
4- كفش ایمنی مخصوص برق كارها.
نكات مهم:
1- كفشهای ایمنی دارای پنجه فولاد باشد.
2- كفشهای ایمنی متناسب با نوع كار باشد.
3- كفشهای ایمنی به اندازه پاها باشد.
وسایل حفاظتی جهاز تنفسی:
1- ماسكهای حفاظتی باید به خوبی بر روی صورت بنشیند و درز و منفذی به خارج نداشته باشند.
2- برای حفاظت در برابر بخارهای خورنده و حلالها، گازهای مضر و هوای اكسیژن، استعمال ماسكهای فیلتردار با عمل مكانیكی ممنوع است.
3- به محض احساس ناراحتی در تنفس فیلتر را تعویض كرد.
4- استفاده از ماسكهای تنفسی مجهز به قاب یا محفظه فیلتردار در كار با مواد شیمیایی در محوطههای كوچك یا اماكنی كه تهویه آنها ناقص است یا در فضائی كه اكسیژن آن كم است ممنوع میباشد.
5- قابها و محفظههای فیلتردار پس از هر بار استفاده تعویض شوند. اگر هم از آن استفاده نشده باشد پس از انقضای مدتی كه سازنده تعیین كرده است تعویض شود.
6- به مجرد مشاهده علائم خروج مواد شیمیایی از محفظه فیلتردار باید فیلتر آن را عوض كرد.
7- از ماسكهای تنفسی در صورتی میتوان با هوای فشرده استفاده كرد كه:
– هوای مزبور قبلاً توسط صافیهایی كه در مجاری آنها قرار دادهاند تمیز و خشك شد
ه باشند.
– ورود هوای فشرده بهتر است با دستگاه وانتیلاتور انجام پذیرد. استفاده از كمپرسور حتیالمقدور توصیه نمیشود.
– نصب دهانه لوله مكنده هوا باید در محلی باشد كه هوای تمیز و پاك برای دستگاه تأمین شود.
9- فاصله نقطه اتصال دستگاههای تنفسی كه با هوای فشرده كار میكنند تا محل اصلی دهنده هوا نباید بیش از 45 متر باشد.
10- قطر داخلی لولههای خرطومی (یا قابل انعطاف) ماسكها نباید از 5/2 سانتیمتر كمتر باشد و لوله باید طوری باشد كه پاره نشود و در اثر پیچ خوردن یا تا شدن راه عبور هوا را مسدود نكند.
11- فاصله ماسكهایی كه دارای لوله خرطومی یا قابل انعطاف هستند تا محل اتصال به لوله اصلی نباید بیش از 5/7 متر باشد.
12- در موارد زیر دستگاههای اكسیژن مورد استفاده قرار میگیرند:
– در مواردی كه بر علیه حریق مبارزه میكنند یا عمل نجات انجام میدهند و یا در هوای غیر قابل تنفس ناشی از تراكم گاز با نقصان اكسیژن كار میكنند.
– در موردی كه محل كار بیش از 45 متر از نزدیكترین منبع هوای سالم فاصله دارد و استفاده از ماسكهای فیلتردار برای آنها مجاز نباشد.
آشنایی با اصول كلی بهسازی محیط كار
منظور از بهسازی محیط كار عبارت است از اقداماتی كه باعث جلوگیری از انتشار عفونتها و سرایت آن به كارگران میشود. همچنین از میان بردن عوامل زیانآوری كه مربوط به محیط كار خاصی نمیشود، نیز جزء بهسازی محیط كار محسوب میشود، برای تأمین سلامت كارگران بدون در نظر گرفتن نوع فعالیت مركز تولیدی رعایت مسائل زیر الزامی است:
1- تهیه آب آشامیدنی پاك، سالم و كافی
2- جمعآوری و دفع مواد زاید مایع و جامد
3- تأمین غذای سالم برای كلیه كاركنان
4- كنترل و مبارزه با حشرات و جوندگان
5- ایجاد تسهیلات بهسازی كافی
6- تأمین نظافت عمومی محیط كار
در اینجا برای جلوگیری از افزایش حجم كتاب و برای در نظر گرفتن حوصله خوانندگان محترم و اعتقاد كامل به اینكه موارد 1 و 2 و 3 و 4 از موارد بسیار ضروری برای تأمین سلامت و ایمنی كارگران و محیط كار میباشد به توضیح موردهای 5 و 6 اكتفا كرده و برای مطالعه بیشتر به منابع دیگر موجود در این زمینه توصیه میشود.
ایجاد تسهیلات بهسازی محیط كار:
ایجاد تسهیلات بهسازی در هر واحد صنعتی ضروری است، داشتن این تسهیلات به تعداد كافی و تمیز نگهداشتن آنها از اشاعه بیماریهای واگیردار به طور محسوسی میكاهد. هر واحد تولیدی با توجه به تعداد و جنسیت كاركنان خود باید توالت، دستشویی، حمام، رختكن و اتاق استراحت مخصوص زنان داشته باشد.
سؤالات تشریحی فصل اول
1- كمكهای اولیه به هنگام برق گرفتگی را توضیح دهید.
2- عوامل فیزیكی زیانآور محیط كار را بیان كنید.
3- عوامل مؤثر در بازدهی كار را شرح دهید.
4- عوامل شیمیایی زیانآور محیط كار را بیان كنید.
5- راههای پیشگیری و كنترل ذرات در محیط كار را بیان كنید.
6- گازهای زیانآور در محیط كار را نام ببرید.
7- دستگاههای كنترل مواد آلاینده هوا در صنایع را نام ببرید.
8- آموزش ایمنی در كارگاه را تعریف كنید.
9- اهداف آموزش ایمنی در كارگاه را بیان كنید.
10- عوامل روانی و روحی محیط كار را بیان نمائید.
11- استعداد حادثه را توضیح دهید.
12- عوامل فیزیولوژیكی محیط كار را بیان كنید.
13- نقش روانشناسی در كار و صنعت را شرح دهید.
14- عوامل مؤثر در ایجاد و افزایش خستگی در محیط كار را
بیان نمائید.
15- مشخصات هر یك از وسایل حفاظت انفرادی در كارگاه را بیان كنید.
16- هر یك از علائم كالاهای بستهبندی شده را نامگذاری كنید.
17- جدول حوادث مختلف كارگاهی را ترسیم و تكمیل نمائید.
18- اصول كلی بهسازی محیط كار را بیان كنید.
19- تسهیلات بهسازی (نظافت و بهداشت) محیط كار را بیان نمائید.
20- اصول كلی فضاهای بهداشتی محیط كار را بیان كنید.
كمكهای اولیه
معمولاً كمكهای اولیه برای حفظ سلامت و حیات مصدوم یا بیمار قبل از رسیدن سرویس پزشكی و یا رسانیدن مصدوم به پزشك و مراكز درمانی انجام میگیرد.
تعریف كمكهای اولیه: عبارت است از اقداماتی فوری كه بلافاصله پس از بروز حادثه صورت میگیرد و سبب كاهش چشمگیر مرگ و میر میشود.
شخص كمك دهنده نیازی به داشتن اطلاعات پزشكی یا پرستاری ندارد و با آموختن اصول كمكهای اولیه كه خیلی ساده است هركس میتواند این امر را به عهده بگیرد. لذا فرا گرفتن آن برای همه مردم ضروری، لازم و مفید است.
اهداف:
1- نجات و زنده نگه داشتن شخص مصدوم یا بیمار
2- جلوگیری از شدت یافتن عارضه
3- كمك به بهبود حال بیمار تا رسیدن و یا انتقال او به مراكز درمانی
صفات كمك دهنده:
1- سرعت عمل داشته باشد. در هر حادثه به سرعت از وضع بیمار، محیط اطراف او و حادثهای كه اتفاق افتاده است اطلاعاتی كسب نموده و اقدام به نجات بیمار نماید.
2- در هر حادثه خونسردی خود را حفظ نموده و با آرامش دست به كار شوید.
3- به روحیه بیمار توجه نموده و سخنانش تسلیبخش و محبتآمیز بوده و رفتارش اطمینانبخش و توأم با دلسوزی باشد.
4- با اصول كمكهای اولیه آشنا باشد و بداند كه در هر حادثه به چه نحو باید عمل كند و چه اقداماتی را انجام دهد.
5- ابتكار عمل داشته و از حاقل وسایل، حداكثر استفاده را در بهبود حال مصدوم بنماید.
حدود اختیارات و وظایف كمك دهنده:
1- وظایف كمك دهنده در سطح كمكهای اولیه بوده و از حد معینی تجاوز ننماید.
2- كمك دهنده به هیچوجه نباید در امور پزشكی و درمانی
كه صلاحیت آنرا ندارد دخالت نماید.
3- دخالت كمك دهنده در امر درمان بیمار یا مصدوم باعث ایجاد عوارض بیشتر و ازدیاد ناراحتی بیمار خواهد شد.
وظایف كمكدهنده به دو دسته تقسیم میشوند:
الف) وظایف فرعی ب) وظایف اصلی
الف) وظایف فرعی كمكدهنده حیاتی، (قبل و بعد از كمكهای كمكدهنده) و نیز گزارش اقدامات انجام شده برای پزشك یا مراكز درمانی و اورژانس.
2- آگاه نمودن مراكز درمانی یا اورژانس (در هنگام كمك به مصدوم) جهت آمادگی هر چه بیشتر برای پذیرش بیمار.
3- اگر تنها هستید و نمیتوانید مصدوم را حمل كنید، پس از انجام كمكهای اولیه و به هوش آمدن مصدوم برای او سرپناهی درست كرده و مقدار لازم آب و غذا در دسترس او گذاشته و به دنبال كمك بروید.
4- «مجروحین» را معمولاً به پشت میخوابانند، ولی در مواقعی كه مجروح یا بیمار حالت تهوع داشته و استفراغ میكند و یا بیهوش است (بدون داشتن صدمات دیگر بدنی) او را به حالت ایمنی درازكش و به پهلو میخوابانند.
ب) وظایف اصلی كمكدهنده:
1- دور كردن شخص مجروح یا مصدوم از محیط خطر در صورت لزوم (مثل ریزش كوه، آوار، آتشسوزی، غرقشدگی و …)
2- بازرسی راههای تنفسی كنترل علائم حیاتی بدن (مثل نبض، فشار خون، تنفس)
3- جلوگیری از خونریزی
4- كنترل علائم مسمومیت و اقدامات نجات مسموم
5- كنترل شكستگیها و انجام كمكهای اولیه لازم
یكی از علائم خطر در مصدوم، غیرطبیعی بودن مردمك چشمهاست كه یكنواخت نبوده و یا هر دو بزرگ شده باشند.
زخمها
تعریف:
هرگاه در اثر عوامل مختلف قسمتی از پوست بدن تغییر شكل دهد و این تغییر شكل همراه با ضایعات و خونریزی باشد، زخم نامیده میشود.
انواع زخمها:
زخمها را برحسب شدت و ضایعات بوجود آمده و شكل ظاهری و شدت خونریزی و زمان التیام به انواع زیر تقسیم مینمایند:
1- زخمهای شكافدار یا بریدگیها: در این نوع زخمها دیواره زخم منظم، خونریزی زیاد و التیام سریع میباشد، این نوع زخمها در نتیجه بریدگی ایجاد میشوند و علت آنها بریده شدن پوست بوسیله آلت برندهای مانند كارد، تیغ، لیوان شكسته و نظایر آن میباشد.
2- زخمهای كوبنده: در این نوع زخمها دیواره زخم منظم و خونریزی كم و عموماً زیر جلدی بوده و التیام به كندی صورت میگیرد، مانند خوردن چكش بر روی ناخن.
3- زخمهای له شده: در این نوع زخمها خونریزی زیاد، دیواره زخم نامنظم و التیام به كندی صورت میگیرد مانند زخمهای ناشی از تصادفات.
4- زخمهای سوراخ شده: در این نوع زخمها دیواره منظم، خونریزی كم و التیام سریع میباشد مانند فرو رفتن میخ یا سوراخ و یا سرنیزه و گلوله و نظایر آن در بدن و احتمال عفونت اینگونه زخمها نیز به علت عدم دسترسی به عمق زخم زیاد میباشد.
برای دریافت اینجا کلیک کنید
تعداد کل پیام ها : 0